In het voorjaar liet professor Jan Brouwer van de Rijksoverheid Groningen zich in diverse media kritisch uit over de wijze waarop de overheid met corona-noodverordeningen grondrechten opzij zette. Hoe is het nu gesteld met onze vrijheden en in hoeverre wordt de vrijheid van godsdienst nog ingeperkt, bijvoorbeeld na de ophef over kerken in Staphorst – en na de persconferentie van gisteren? Brouwer vertelt: “De situatie is nu heel anders dan in het voorjaar. De overheid is nu meer terughoudend om grondrechten in te perken.”
De Groningse hoogleraar volgde het kabinetsbeleid rondom corona op de voet en zag ook de discussie rondom de kerk in Staphorst, waarna de richtlijn van Grapperhaus kwam om met maximaal dertig man samen te komen. Volgens Brouwer is zo’n richtlijn zeer legitiem. “Dit is een afspraak tussen de minister en koepelorganisaties om vrijwillig tot een beperkt aantal kerkgangers te komen. De overheid kan dit niet eisen, elke kerk is vrij om het naast zich neer te leggen.”
“Wat er qua regelgeving in het voorjaar gebeurde, was heel anders.”
Hij vervolgt: “Wat er qua regelgeving in het voorjaar gebeurde, was heel anders. Toen waren er noodverordeningen van ‘superburgemeesters’, voorzitters van veiligheidsregio’s die zomaar grondrechten aan de kant zetten. Dat was ongrondwettig en daar heb ik me duidelijk over uitgesproken.”
Coronawet
De coronawet, die waarschijnlijk per 1 december van kracht is, heeft evenmin een beperkende werking op de godsdienstvrijheid, in de zienswijze van Brouwer. “Die wet biedt geen basis om de vrijheid van godsdienst binnen gebouwen in te perken. Er was eerder nog sprake van dat de regering in deze wet zou bepalen hoeveel mensen er maximaal in een kerk mochten komen. Maar dat voorstel heeft het niet gered.”
“Het opstellen van een wet is een politiek proces waarbij er genoeg draagvlak moet zijn. Voor deze wet is ook de steun van partijen als de ChristenUnie, SGP en DENK nodig. Aan de godsdienstvrijheid is om die reden opnieuw niet getornd. Als er vandaag of morgen echter een kerk of moskee de fout in gaat, dan kan dat sentiment zo maar omslaan.”
Protestantse religie
Hij licht de vergaande bescherming van godsdienst toe. “Religie is al eeuwenlang extreem beschermd. Dat is de uitkomst van de godsdienstoorlog waaraan wij als staat ons bestaan te danken hebben: de Tachtigjarige Oorlog. Religie wordt met heel veel respect behandeld, we komen daar al eeuwenlang absoluut niet aan. Je kunt zeggen dat het beoefenen van religie binnen gebouwen schier onaantastbaar is.”
“Als kerken of moskeeën echter misbruik van die vrijheid gaan maken, dan verwacht ik dat het snel gedaan is met die onaantastbaarheid”
Echter is deze vrijheid ook weer betrekkelijk, zegt Brouwer. “Als kerken of moskeeën misbruik van die vrijheid gaan maken, dan verwacht ik dat het snel gedaan is met die onaantastbaarheid nu de seculiere partijen in de Kamers de meerderheid hebben. Een corona-uitbraak in een geloofsgemeenschap zal de positie van kerken en moskeeën direct verzwakken.”
Brouwer benadrukt dat kerken niet bang hoeven te zijn voor BOA’s of politieagenten die hen de dienst onmogelijk maken – ook als ze zich niet aan de richtlijn van Grapperhaus houden. Ook voor huiskamersamenkomsten is alle ruimte mits de anderhalve meter afstandseis maar in acht wordt genomen.
Lockdown
De Groningse hoogleraar krijgt dagelijks veel mailtjes van mensen die zich zorgen maken over het overheidsbeleid als het gaat om een vaccinatieplicht en het inperken van grondrechten. Persoonlijk gelooft hij het niet zo. “Mensen denken dat de overheid een soort coup aan het plegen is. Ik verwijs die berichten naar het rijk der fabelen. Als er één partij is die geen belang heeft bij een lockdown, dan is het de VVD wel, met de verkiezingen van volgend voorjaar voor de deur.”
