Zowel generatievloek als generatiezegen zijn omstreden onderwerpen in de kerk. Erfelijkheid, erfelijke aandoeningen en epigenetica zijn actuele onderwerp en superbelangrijk, eigenlijk van levensbelang. Maar wat hebben erfelijkheid, epigenetica en generatievloek en zegen met elkaar te maken? Zijn ‘zegen’ en ‘vloek’ echt overdraagbaar? Wat geef jij door aan de volgende generatie: zegen of vloek? Tijd voor een Bijbelse én wetenschappelijke benadering met 5 praktische tips.
Tekst: Karl Noten
Zegen en vloek werken generaties door!
Ik snap dat dit een omstreden onderwerp is. Maar ik ga ik je nog even triggeren: zegen en vloek werken écht generaties door. De vraag is: Wat geef jij door? Maak je geen zorgen, dit wordt een leuke en positieve boodschap. Als therapeut zie ik veel gelovigen, beschadigd door een veroordelende boodschap. Ik ken een God van genade en zonder oordeel. Maar we hebben ook een eigen verantwoording.
Vraag 1: Kun je als christen door zonde geestelijk een generatievloek over jou en je kinderen halen?
Een veel geciteerde Bijbeltekst hierbij is Exodus 20:5 waarin staat dat God de misdaad van een vader vergeldt aan de kinderen tot in het 3e en 4e geslacht. Maar wat is deze tekst uit zijn context getrokken en ten onrechte gebruikt als een angst zaaiend oordeel. Als je de tekst écht leest zie je dat God juist het tegenovergestelde bedoelde te zeggen.
“U zult zich daarvoor (afgoden) niet neerbuigen, en die niet dienen, want Ik, de HEERE, uw God, ben een na-ijverig God, Die de misdaad van de vaderen vergeldt aan de kinderen, aan het 3e en 4e geslacht van hen die Mij haten.
De tekst in Exodus 20:5 gaat dus over de vijanden van God, die andere goden dienen én Hem haten en niet over ons, Zijn kinderen! Als we verder lezen wordt het liefdevolle Vaderhart nog duidelijker.
Exodus 20:6 “maar Die barmhartigheid doet aan duizenden van hen die Mij liefhebben en Mijn geboden in acht nemen.”
Een geestelijke generatievloek geldt dus NIET voor de kinderen van God! In Ezechiël 18:20 vinden we een andere oudtestamentische tekst die aangeeft dat ‘de zoon de ongerechtigheid van zijn vader NIET zal dragen’.
Mocht je het nog niet weten:
- Je bent vrijgekocht, vrij van elke vloek en geheiligd door het offer van Jezus [Hebreeën 10:14 HSV Want met één offer heeft Hij hen die geheiligd worden, tot in eeuwigheid volmaakt.]
- En God denkt niet meer aan jouw fouten, die zijn weg, dus die kun je niet overdragen. [Hebreeën 10:17 HSV[17] en aan hun zonden en hun wetteloze daden zal Ik beslist niet meer denken.]
Belangrijk is dat wanneer je tot bekering komt de geestelijke band met het voorgeslacht verbroken wordt waardoor je gered bent uit de macht van de duisternis en overgeplaatst wordt naar het Koninkrijk van licht [Kol.1:12-13]. Laten we deze boodschap van liefde en genade van onze Hemelse Vader doorgeven aan onze kinderen en ons nageslacht. Dat zal hen tot zegen zijn.
Vraag 2: Kunnen we zelf een zegen of vloek doorgeven?
Het antwoord is ja. Hoe werkt dat dan en hoe kun je dat beïnvloeden?
Materieel kunnen we een ‘vloek’ of een ‘zegen’ doorgeven.
Denk bijvoorbeeld aan een erfenis. De erfenis of nalatenschap zijn alle bezittingen en schulden van een overledene. Wat erven jouw kinderen wanneer jij overlijdt: een berg geld of een berg schulden? Zo was er een vrouw (werkzaam voor een christelijke organisatie), die plots overleed. Omdat zij geen overlijdensverzekering had, liet ze haar kinderen achter met een grote schuld van de uitvaart, begrafenis en opruimen van haar haar woning. Maar ook iemand die vertelde de panden van haar vader te erven en niet meer hoefde te werken. De dingen die je opbouwt, of juist niet opbouwt tijdens jouw leven, werken ook door naar de volgende generaties.
Wist je dat je zelf zegen of vloek kunt doorgeven aan je nageslacht via je genen?
Erfelijke eigenschappen geven we door via onze genen, vandaar de naam genetische eigenschappen. [1] Dit geldt voor uiterlijke kenmerken, ‘Je hebt de ogen en lach van je moeder’, karaktereigenschappen maar ook voor een verhoogd risico op het ontwikkelen van ziekte. In de geneeskunde heet dat een genetische predisposities [2]. Dat wil zeggen dat je door erfelijke belasting van je (voor)ouders een verhoogd risico hebt op bepaalde erfelijke aandoeningen, zoals diabetes [3], kanker [4] en obesitas [5] maar ook angstsyndromen [6] en depressiviteit [7]. Ook gedrag is overdraagbaar zoals verslavingsgedrag [8]. Dikke ouders hebben vaker dikke kinderen [9] en sportieve ouders hebben ook vaker sportieve kinderen [10]. Je kunt dus ‘sportieve genen’ hebben maar ook bepaalde voorkeuren, zoals smaak, die vaker in families voorkomen [11] .
Alles wat je nu doet (en laat) heeft invloed op elke cel en tot op DNA-niveau en dat geef je ook door aan je nageslacht! Denk aan de uitspraken je bent wat je doet, je bent wat je eet maar ook…je bent wat je gelooft!
Geloof, opvattingen en angsten zijn ook erfelijk
Zowel geloof, opvattingen als angsten worden genetisch doorgegeven van ouder op kind [12,13,14].
Wat geven we door aan onze kinderen: angst voor God (‘Denk erom God ziet alles! Als je zondigt ga je naar de hel!’) of positieve associaties (‘God houdt van jou, onvoorwaardelijk’)? Wanneer onze geloofsbeleving gepaard gaat met angst, koppelen we dit aan stresshormonen zoals cortisol. Een langdurig verhoogd cortisollevel is de oorzaak van veel chronische ziekten en verhoogt het risico op vroegtijdig overlijden.
Maar wanneer leven met God gekoppeld is aan positiviteit, veiligheid en blijdschap dan koppel je dit aan het positieve hormoon oxytocine [15]. Oxytocine, ook vaak knuffelhormoon of liefdeshormoon genoemd, komt vrij wanneer iets fijn voelt of leuk is. Oxytocine onderdrukt de werking van cortisol, werkt stress- en angstverminderend en kan epigenetisch de genen positief beïnvloeden. [16] Wat zou het mooi zijn als onze kinderen in tijden van stress instinctief naar God gaan, omdat je op je knieën dicht bij God bent en tijdens de aanbidding of luisteren naar een mooie worship oxytocine vrijmaakt die de negatieve werking van stress elimineert. [Jesaja 41:10 Je hoeft niet bang te zijn, want ik ben bij je. Je hoeft geen angst te hebben, want ik ben jouw God.]
Epigenetica: erfelijke eigenschappen zijn omkeerbaar!
Epigenetica betekent letterlijk ‘rondom de genen’ en is de leer van de OMKEERBARE erfelijke eigenschappen. Je bent geen slachtoffer van je verleden of je ouders. Ook al ben je erfelijk belast: dat kun je ombuigen! Studies met tweelingen hebben aangetoond dat je erfelijke eigenschappen kunt beïnvloeden, letterlijk aan- of uitzetten. De sleutels hierbij zijn omgevingsfactoren en je leefstijl. Door een gezonde leefstijl kun je je eigen genen op dit moment beïnvloeden maar ook wat je doorgeeft aan jouw nageslacht via jouw genen: zegen of vloek.
5 tips om via onze genen zegen door te geven aan de volgende generaties.
Tip 1: Geef liefde door.
Wees altijd positief en liefdevol [1 Cor.13:1], vermijdt angst, praat positief en geef complimenten. Liefde wortelt zich in onze cellen en leidt tot een lang en gezond leven [17]
Tip 2: Eet gezond, vooral plantaardige en onbewerkte voeding
Je lichaam is een tempel waar de Geest van God in woont, verzorg en voedt het goed. [1Kor.6:19] Plantaardige voeding, verse onbewerkte groente en fruit, bevatten stoffen die het risico op ziekzijn en overlijden positief beïnvloeden via epigenetica [18]. Het streven is 1 kg groente & fruit per dag dus bij elke maaltijd groen toevoegen. [zie ook Genesis 1:29]
Tip 3: Beweeg elke dag en doe 2-3x per week krachttraining
Spieren zijn niet alleen om te bewegen maar wanneer zij actief zijn produceren zij groeihormonen en myokines, actieve stoffen die onder andere ontstekingen en virussen remmen, het immuunsysteem activeren en erfelijk bepaalde ziekten in de genen kunnen uitzetten [18]. Het gaat niet om langdurig sporten maar gewoon kort en intensief. Wandelen (met God) kan aanvullend hierop ook positief werken.
Tip: 4 Vermijdt stress
Stresshormonen werken negatief op jouw gezondheid. Dit werkt door tot in jouw genen. Maak je minder druk. Je zorgen maken is eigenlijk wantrouwen naar God toch? Vertrouw op God, altijd in alles [Spreuken 3:5]. Ook dit geef je door aan je nageslacht. Start elke dag in de rust, stille tijd, met God. 15 minuten moet lukken toch?
Tip: 5 Lekker slapen
Een goede slaapkwaliteit is van levensbelang. Hoe beter je slaapt, hoe beter je immuunsysteem functioneert en hoe minder kans op chronische ziekte [19]. 6 tot 8 uur slaap is het streven. Hij geeft het zijn beminden … in de slaap [Psalm 127:2]
Tenslotte
Zorg ook dat je je leven financieel op orde hebt. Er zijn instanties die je daarbij helpen maar is het geen tijd voor financiële adviseurs en LeefstijlCoaches in de gemeente? Ik bid dat wij als christenen fit en gezond mogen leven en een zegen mogen zijn voor onszelf, ons land en ons nageslacht. [Exodus 23:25 NBV21] Vereer de HEER, jullie God, dan zal Hij je voedsel en je water zegenen en jullie vrijwaren van ziekten.
Spread love. [Spreuken 3:3 NBG51] Dat liefde en trouw u niet verlaten! Bind ze om uw hals, schrijf ze op de tafel van uw hart.
(Met toestemming overgenomen uit Cursusboek ‘ChristFit, gezonde leefstijl voor lichaam, ziel en geest volgens Bijbelse principes’, van www.bewegenalsmedicijn.nl)
Over de auteur
Karl Noten is docent Fysiotherapie, manuele therapie, revalidatie, leefstijl, chronische ziekten en orthomoleculaire voeding; wetenschapper (https://orcid.org/0009-0003-5138-1616); entrepreneur, eigenaar van de Fysio Physics Group International; auteur van 52 boeken; echtgenoot, vader en christen.
Bronnen
[1] Gayon J. From Mendel to epigenetics: History of genetics. C R Biol. 2016 Jul-Aug;339(7-8):225-30..
[2] Pfeffer TJ, Pietzsch S, Hilfiker-Kleiner D. Common genetic predisposition for heart failure and cancer. Herz. 2020 Nov;45(7):632-636.
[3] Diedisheim M, Carcarino E, Vandiedonck C, Roussel R, Gautier JF, Venteclef N. Regulation of inflammation in diabetes: From genetics to epigenomics evidence. Mol Metab. 2020 Nov;41:101041.
[4] Larkin L. Breast cancer genetics and risk assessment: an overview for the clinician. Climacteric. 2023 Jun;26(3):229-234. doi: 10.1080/13697137.2023.2184254. Epub 2023 Apr 3. PMID: 37011658.
[5] Singh RK, Kumar P, Mahalingam K. Molecular genetics of human obesity: A comprehensive review. C R Biol. 2017 Feb;340(2):87-108. doi: 10.1016/j.crvi.2016.11.007. Epub 2017 Jan 13. PMID: 28089486.
[6] Gottschalk MG, Domschke K. Genetics of generalized anxiety disorder and related traits. Dialogues Clin Neurosci. 2017 Jun;19(2):159-168.
[7] Penner-Goeke S, Binder EB. Epigenetics and depression . Dialogues Clin Neurosci. 2019 Dec;21(4):397-405.
[8] Hancock DB, Markunas CA, Bierut LJ, Johnson EO. Human Genetics of Addiction: New Insights and Future Directions. Curr Psychiatry Rep. 2018 Mar 5;20(2):8.
[9] Silventoinen K, Konttinen H. Obesity and eating behavior from the perspective of twin and genetic research. Neurosci Biobehav Rev. 2020 Feb;109:150-165.
[10] Ginevičienė V, Utkus A, Pranckevičienė E, Semenova EA, Hall ECR, Ahmetov II. Perspectives in Sports Genomics. Biomedicines. 2022 Jan 27;10(2):298.
[11] De Cosmi V, Scaglioni S, Agostoni C. Early Taste Experiences and Later Food Choices. Nutrients. 2017 Feb 4;9(2):107.
[12] Kim EJ, Kim YK. Panic disorders: The role of genetics and epigenetics. AIMS Genet. 2018 Jul 27;5(3):177-190.
[13] Sasaki JY, Kim HS. The ego dampening influence of religion: evidence from behavioral genetics and psychology. Curr Opin Psychol. 2021 Aug;40:24-28. doi: 10.1016/j.copsyc.2020.08.007. Epub 2020 Aug 18. PMID: 32892031.
[14] Bartlett AA, Singh R, Hunter RG. Anxiety and Epigenetics. Adv Exp Med Biol. 2017;978:145-166. doi: 10.1007/978-3-319-53889-1_8. PMID: 28523545.
[15] Carter CS, Kenkel WM, MacLean EL, Wilson SR, Perkeybile AM, Yee JR, Ferris CF, Nazarloo HP, Porges SW, Davis JM, Connelly JJ, Kingsbury MA. Is Oxytocin “Nature’s Medicine”? Pharmacol Rev. 2020 Oct;72(4):829-861.
[16] Yoon S, Kim YK. The Role of the Oxytocin System in Anxiety Disorders. Adv Exp Med Biol. 2020;1191:103-120.
[17] Horn AJ, Carter CS. Love and longevity: A Social Dependency Hypothesis. Compr Psychoneuroendocrinol. 2021 Sep 30;8:100088.
[18] Bekdash RA. Epigenetics, Nutrition, and the Brain: Improving Mental Health through Diet. Int J Mol Sci. 2024 Apr 4;25(7):4036. doi: 10.3390/ijms25074036. PMID: 38612845; PMCID: PMC11012292.
[18] McGee SL, Hargreaves M. Exercise adaptations: molecular mechanisms and potential targets for therapeutic benefit. Nat Rev Endocrinol. 2020 Sep;16(9):495-505.
[19] Besedovsky L, Lange T, Haack M. The Sleep-Immune Crosstalk in Health and Disease. Physiol Rev. 2019 Jul 1;99(3):1325-1380.