De laatste weken horen we opnieuw het geluid van de vele mensen die de kerk verlaten.
Het is een geweldige kans tot herbezinning en voor sommige gemeenten is een cultuuromslag een noodzakelijk kwaad. Na de coronaperiode zijn veel christenen zich meer dan ooit bewust dat ze een behoefte hebben aan een kerk waar liefde en een warm groepsgevoel (zonder beklemming) is. Er is bij elk mens een behoefte aan vriendschap, medeleven en serieuze belangstelling. Deze periode van kerkleegloop is een oproep om te groeien in verbondenheid, hoe moeilijk dat soms ook is. Door te groeien in (h)echte relaties zal de kerk zeer aantrekkelijk zijn voor ongelovigen. De maatschappij raakt steeds kouder en killer, laat de kerk een warm bad zijn voor zoekende mensen. Mensen zijn op zoek naar plekken waar mensen met ontspanning, vreugde en inspiratie bij elkaar komen. Aan de onderlinge liefde zullen de mensen zien dat Jezus de Bron van ware liefde is.
Tekst: Corstian van Westen
Eenzaamheid is in Nederland één van de grootste maatschappelijke problemen. De gevolgen van deze eenzaamheid zien we ook steeds meer terug in de zorg, zoals toenemende klachten van depressie, agressie en verslaving. Door de coronatijd zijn we ons meer dan ooit bewust geworden van de noodzaak van verbinding. Sociale verbinding is een basisbehoefte van de mens. Al in de moederschoot heeft de mens het verlangen naar contact. Ieder kind hunkert naar onvoorwaardelijke liefde van zijn ouders. Elke tiener zoekt naar bevestigende vriendschappen. Elke volwassene zoekt een partnerrelatie, van intieme bondgenootschap vol onvoorwaardelijke liefde. We komen tot leven door verbinding.Het verlangen om je te verbinden aan een ander is geïnspireerd door de Schepper. Hij sprak al vanaf het begin dat het niet goed als de mens alleen is. Mensen zijn geschapen voor verbondenheid, omdat God zelf een God van verbondenheid is.
Mensen zeggen niet snel van zichzelf dat ze eenzaam zijn. Ook in de kerk komt het voor, terwijl dat juist de plek is waar geen eenzaamheid zou moeten zijn. De onderzoeken met kerkverlaters geven aan dat zij zich lange tijd eenzaam in de kerk hebben gevoeld. We voelen ons eenzaam als we het gevoel hebben niet gekend en niet verbonden te zijn. Eenzaamheid is het gevoel ongewenst en onbegrepen te zijn. Het vertelt ons dat we emotionele verbinding nodig hebben. Eenzaamheid is het gemis aan een hechte, emotionele band met anderen. Er is minder (diepgaand) contact met anderen dan iemand zou willen. Je kunt veel contacten in de kerk hebben zonder dat je echt verbonden bent met anderen. Eenzaamheid is een heel persoonlijke ervaring. Anderen kunnen dit moeilijk van buitenaf zien. Eenzaamheid heeft kenmerken als negatieve gevoelens van leegte, verdriet, angst en zinloosheid. Juist door teleurstelling en pijnlijke ervaringen zullen we ons afkeren van diepgaand menselijk contact, terwijl we dat zo hard nodig hebben. Is het niet vreselijk als mensen zich eenzaam en ongezien voelen in de kerk? Juist verdieping en verbreding van contacten zijn belangrijk om de eenzaamheid tegen te gaan. We zijn allemaal waardevolle mensen die ons verhaal mogen vertellen en die gehoord mogen worden. Wanneer we mensen niet met een open hart benaderen, hoe zullen zij zich dan voelen? Als wij in de kerk oordeel, kritiek en schuld communiceren dan zal iemand zich alleen voelen staan.
Handen schudden
Bijbelleraar Derek Prince schrijft: “Ik herinner me dat ik op een dag voorging in een fijne gemeente, waar de voorganger aan het einde van de dienst zei: ‘Haast u vooral niet om thuis te komen. Blijf nog even en zorg dat je relatie met elkaar hebt. Schud tenminste een half dozijn handen.’ Ik bad in stilte:’ God, is dat de portie relatie waar uw volk het mee moet doen? Handen schudden met tenminste zes mensen voordat ze naar huis gaan?”
Als mens hebben we allerlei sociale en emotionele verlangens. Eén ervan is het verlangen om te kennen en gekend te worden, te begrijpen en begrepen te worden zonder bang te hoeven zijn om bedrogen of afgewezen te worden. We willen horen en voelen dat er een medemens is die trots op ons en blij over ons is. Dit geeft ons een gevoel van verbondenheid. Mensen zijn geschapen voor verbondenheid, omdat God zelf een God van verbondenheid is.We ontlenen geen kracht aan sterk individualisme, maar juist aan elkaar bemoedigen en samenwerken. Neurologisch, hormonaal en genetisch gezien, past onderlinge afhankelijkheid beter bij ons mensen dan een leven in onafhankelijkheid. Onderlinge betrokkenheid is het kloppende hart van de kerk. Veel mensen worden geraakt door een kerkcultuur van elkaar zien, elkaar helpen, elkaar bemoedigen, elkaar zegenen en voor elkaar bidden. Binnen de kerk willen we een gevoel van veiligheid, geborgenheid en betekenis ervaren. Velen hebben behoefte aan echtheid, hechte relaties en zorg voor elkaar. Ze willen zich niet alleen voelen, maar iets betekenen voor de ander. Op deze manier voelen ze zich thuis in de kerk. Ze ontvangen en geven betrokkenheid.
Eenzaamheid
Eenzaamheid is vaak een gevolg van de angst om (opnieuw) afgewezen te worden. Is dat gek? Hebben we niet allemaal af en toe angst om afgewezen te worden? Ik wel. Er zijn vele kerkmensen die zich eenzaam voelen maar het niet kunnen veranderen. Ze willen graag contact maar ze weten niet hoe. Ze hebben moeite om initiatief te nemen. Er is een angst om het niet goed te doen in de ogen van leiders. Ze zijn bang om voor anderen onder te doen. Angst voor afwijzing is een legitieme emotie. Het is niet neurotisch maar realistisch. We kunnen (opnieuw) afgewezen worden. Die angst zorgt er voor dat er weinig of geen initiatief genomen wordt om in contact te komen met anderen. De angst blokkeert openheid en eerlijkheid. Veel mensen blokkeren de nabijheid waar ze juist zo naar verlangen. Zijn het niet vaak de mensen die afwijzing hebben ervaren die zeggen: “ik heb niemand nodig.” Niemand van ons is gemaakt voor onafhankelijkheid.
De kerkverlaters zijn vaak afgehaakt omdat ze geen verbondenheid ervoeren.”
De kerkverlaters zijn vaak afgehaakt omdat ze geen verbondenheid ervoeren. Dit was voor deze mensen het argument om de kerk vaarwel te zeggen. Zij erkennen dat ze zich alleen voelen en verlangen naar relaties van hart tot hart. Als mens genieten we van de kerk als het een warme en authentieke gemeenschap is. Een plek van oprechte interesse en inspiratie. We zijn gemaakt voor vriendschappen en de onderlinge betrokkenheid. Dat de kerk functioneert als een warme familie is voor steeds meer gelovigen belangrijk. Dit is niet altijd makkelijk. We zullen fouten maken, ik heb fouten gemaakt. Je zult af en toe teleurgesteld raken, maar jij zult ook onbewust andere teleurstellen. Laten we niet te veroordelend zijn naar elkaar, maar genade schenken. Wees geduldig en verdraagzaam, blijf kijken naar iemands intenties. Bouw aan een cultuur waar veiligheid hoog in het vandaal staat.
Veiligheid is de sleutel
Veiligheid is de sleutel waardoor elke gelovige tot persoonlijke groei komt. Het geeft hem een goed gevoel om van betekenis voor anderen te zijn. God wil graag een kerk van vriendschap en verbondenheid. Maar hoe kunnen wij die kerk met elkaar realiseren? Mag de Heilige Geest ruimte krijgen om een cultuur van betrokkenheid te bouwen? Het gaat verder dan een gezelligheidsclubje, maar een kerk waar Jezus liefde voelbaar, tastbaar en merkbaar is door de gezonde relaties die er zijn.
Wat kunnen we doen? Een simpele sleutel is niet alleen koffie na de kerkdienst maar ook voor de kerkdienst. Kun je een (half)uur van tevoren beginnen met het faciliteren van een ontmoetingsmoment? Kun je een kerkcultuur bouwen waar iedereen minimaal 1 keer per week met een kerkgenoot samen eet? Eten moet je toch. Hoe leuk is het om juist iemand uit je kerk uit te nodigen die je nog niet zo goed kent. Als je het avondeten te lastig of te spannend vind, kun je iemand uitnodigen voor een zondag lunch. Het samen eten is een krachtig instrument tot gesprekken die net een laagje dieper gaan. Alles met het doel om elkaar beter te leren kennen en elkaar te inspireren in het volgen van Jezus.