Marije Perik is psycholoog en oprichter van Speak Life. Vandaag neemt ze ons mee in het thema ‘depressie : Kunnen wedergeboren christenen hiermee worstelen? Wat wil God in deze gevoelens betekenen? En wat moet je als betrokkene wel of juist echt helemaal niet doen? Daar gaan we het over hebben.
Wat is depressie?
“Depressie heeft betrekking op je stemming. Je hebt sombere gevoelens voor een bepaalde periode.” Die gevoelens kunnen aanhouden van twee weken tot twee jaar. “Je zit jezelf enorm in de weg en bent een kluwen van gedachten en gevoelens waar je zelf niet uitkomt. Daarbij heb je vaak last van schuldgevoelens, het gevoel dat je ‘te veel bent’ voor anderen en dat anderen je niet echt zien of horen. Uiteindelijk kan dat ervoor zorgen dat mensen zichzelf isoleren, wat het gevoel van eenzaamheid alleen maar versterkt.” Mensen raken de verbinding kwijt met zichzelf, anderen en God.
Het is heel verleidelijk om iets te vinden van mensen die hiermee worstelen. “Mensen die geen depressie hebben, kunnen veel makkelijker optimistisch blijven. Je kunt daarom ook heel snel in de adviesrol stappen. Doe dat niet: Het werkt niet om tegen mensen te zeggen ‘Kom op!’, ‘Het valt echt wel mee!’ of ‘Je zou dit eens moeten proberen’. Daar hebben ze niets aan: mensen die depressief zijn weten diep van binnen ook wel dat het gesomber niet werkt.” Je kunt als betrokkene wel helpen. “Doe wat leuks met die persoon, neem hem of haar op sleeptouw. En verwacht vooral niet dat jij dit voor de persoon kunt oplossen.”
“God wil dat we vrij zijn. Hij staat het toe om ons te laten zien waarin we nog mogen groeien en welke zonden we mogen overwinnen, maar het is niet Zijn wil voor ons.”
Hoe mogen we naar depressie kijken vanuit het geloof?
“Ik dacht zelf altijd dat er met de Heilige Geest in je geen ruimte was voor deze negatieve dingen. Maar oprechte christenen met een levend geloof, waar je tegenop kijkt, worstelen hier soms ook mee. Zij kunnen evengoed zwak zijn voor aanvechtingen en psychische problemen.” Het Bijbelboek Job schrijft daarover. “In hoofdstuk 36 lezen we dat God Zijn ogen niet af kan houden van de rechtvaardigen. Zij worden door Hem verheven, maar zijn soms ook gebonden met ketenen en gevangen in banden van ellende.” Tegelijkertijd is dit uiteindelijk niet Gods wil. “God wil dat we vrij zijn. Hij staat het toe om ons te laten zien waarin we nog mogen groeien en welke zonden we mogen overwinnen, maar het is niet Zijn wil voor ons.”
“Van David kunnen we leren dat de gevoelens er mogen zijn en dat je ze ook naar God mag uitspreken. Vervolgens mogen we ook de keuze maken om te gaan staan op ons geloof.”
Wat lezen we over depressie in de Bijbel?
Door heel de Bijbel heen zie je mensen die somber, en misschien zelfs wel depressief waren: Job nadat hij alles is kwijtgeraakt, David in de Psalmen, Elia die onder een bosje wil sterven en in Spreuken geeft een vader hierover wijze lessen aan zijn zoon. “Wat we uit die verhalen leren is dat God hen ziet, en toch irriteert Hij Zich daar niet over. Hij gaat naar Job toe om Zijn perspectief op het gebeuren te delen. Ook nadert Hij Elia, Hij gunt hem rust en Hij zorgt voor hem.” (1 Kon. 19)
Toch kunnen we ook wat leren van die verhalen: Elia heeft bijvoorbeeld wat fouten gemaakt voordat hij in deze situatie belandde: hij heeft zichzelf volledig uitgeput door honderd kilometer te rennen, hij isoleert zichzelf door zijn knecht weg te sturen, hij heeft vooral een negatieve focus, vergelijkt zichzelf op een irreële manier en hij vergeet God. Logisch dat hij depressief wordt. “Van David kunnen we leren dat de gevoelens er mogen zijn en dat je ze ook naar God mag uitspreken. Vervolgens mogen we ook de keuze maken om te gaan staan op ons geloof. David eindigt bijna altijd positief in zijn Psalmen: hij looft God, proclameert wat Hij heeft gedaan en vertelt zichzelf wie hij in Gods ogen is.”
“Leer die signalen onderscheiden en zorg bijvoorbeeld voor wat meer voor rust, of neem een rouwproces serieus. Hiermee ga je weer de verbinding aan met jezelf.”
Hoe mogen we met deze gevoelens omgaan?
“Bij depressie werkt niet een sleutel voor iedereen. Ten eerste omdat je gevoelens soms ook gewoon echt wat duidelijk willen maken. De eerste tool is dus: Leer die signalen onderscheiden en zorg bijvoorbeeld voor wat meer voor rust, of neem een rouwproces serieus. Hiermee ga je weer de verbinding aan met jezelf. Daarnaast is het ook heel goed om mensen op te zoeken om samen leuke dingen te doen. Vraag eerlijk of zij daarin het initiatief willen nemen, omdat je dat zelf niet zo ziet zitten.” Er zijn ook sleutels in relatie tot God die je kunnen helpen:
- Check je godsbeeld. Een vertekend Godsbeeld maakt het lastiger om op Hem te bouwen en vertrouwen. Weet je Wie Hij is? God is naast een rechtvaardig God ook goed en genadig! God plakt geen stickertjes ‘goed’ of ‘fout’ op je daden, maar Hij zegt als een liefdevolle Vader: ‘Ik heb iets voor ogen wat beter is’. Falen bestaat niet voor God. En als je bij Hem komt met berouw en bekering (ook al weet je soms niet waarom iets fout is of hoe het anders kan) mag je altijd opnieuw beginnen!
- Ken je identiteit in Christus. Door de opstanding van Jezus mag je leven ín Hem, gerechtvaardigd en op een rechte lijn gezet met de Vader. We zitten naast Jezus in de Hemelse gewesten (Ef. 2:6)! “Zoek eerst het Koninkrijk van God en Zijn gerechtigheid.” (Mat. 6:33) Richt je op hoe God naar je kijkt (Koninkrijk), en ga jezelf zien zoals God jou ziet (gerechtigheid)! Wie ben jij om nog anders naar jezelf te kijken dan God dat doet, of te oordelen als God niet oordeelt? Als we altijd maar denken dat we niet goed genoeg zijn, dan zijn dat geen Koninklijke gedachten. De grote Koning noemt ons namelijk ‘goed genoeg’, ‘waardevol’ en ‘rein gemaakt’. Als we niet leren om onszelf vanuit dat perspectief te zien en te erkennen, zal Satan altijd een weg vinden om ons hart en onze gedachten binnen te dringen.
- Dit helpt je om de oorsprong van je gedachten te onderscheiden en bolwerken af te breken. Zie voor meer tools daarin het artikel over God en angst.
- Gedachten bepalen je gevoelens, gevoelens bepalen je gedrag en dat bepaalt de gevolgen van je gedachten. Sta niet alle gedachten toe in je denken en leer leven te spreken over jezelf. Zonder dat je weet wie je bent in Hem is dit leeg of religieus geneuzel. Maar als je weet en uitspreekt hoe Hij naar jou kijkt is dit levensveranderend! (Spr. 18:21)
”God plakt geen stickertjes ‘goed’ of ‘fout’ op je daden, maar Hij zegt als een liefdevolle Vader: ‘Ik heb iets voor ogen wat beter is.’”
———————
Serie God en psychologie:
- God en angst
- God en schuldgevoel/ schaamte
