Terecht vroeg de VN op Wereldmeisjesdag (11 oktober) aandacht voor de achtergestelde positie van meisjes wereldwijd. Om deze positie te versterken, is het cruciaal om te investeren in goed functionerende rechtssystemen.
Tekst: IJM Nederland
De nachten waren voor Jakelin uit Guatamala City het ergst. Dan kwam haar vader vaak dronken thuis. Hij sloeg haar moeder en misbruikte Jakelin in het geheim. Ze vertelt: “Ik herinner me dat hij mijn mond bedekte zodat ik niet kon schreeuwen.” Dit ging weken door, tot haar moeder Catarina het misbruik ontdekte. Ze aarzelde niet en vluchtte met Jakelin naar een nabijgelegen kerk. Ook besloot ze aangifte te doen bij de politie. “Zo veel keren kon ik niet voor mezelf opkomen,” zei ze, “maar voor mijn dochter, ja, voor haar kon ik opkomen.”
In Guatemala vindt kindermisbruik vaak plaats in de kring van nabije familie, buren en kennissen. Het is taboe om te praten over seksueel misbruik of er een aangifte voor te doen. Bovendien, als je je wel aangifte doet, is het zeer de vraag of dit daadwerkelijk tot een veroordeling leidt. Het onderzoeken en vervolgen van dergelijke incidenten is in Guatemala vaak een traag en moeizaam proces. Van de 59.425 klachten over seksueel geweld die in de periode 2008-2014 zijn gemeld, leidde slechts 6,3 procent uiteindelijk tot een veroordeling. Maar Catarina kende deze statistieken gelukkig niet. Ze deed aangifte.
De lokale politie vroeg IJM te helpen bij deze zaak. Een IJM-advocaat behandelde Jakelins zaak en therapeuten gaven haar traumazorg. Ze vond de kracht om de stilte te doorbreken en te getuigen tegen haar vader. Dit leidde ertoe dat hij werd veroordeeld tot acht jaar gevangenisstraf. Jakelin was in staat om door te gaan met haar middelbare school en rondde die in 2014 af. Nu heeft ze een zoon en een heldere toekomstvisie: ze wil advocaat worden.
Kwetsbare positie
Het geweld waar Jakelin mee te maken kreeg, is helaas niet uitzonderlijk voor meisjes. Terecht vraagt de VN op deze dag aandacht voor de kwetsbare positie van meisjes wereldwijd. Veel vaker dan jongens krijgen meisjes te maken met (seksueel) geweld en ze hebben slechter toegang tot onderwijs. De gevolgen van geweld tegen meisjes zijn ingrijpend. Zij krijgen vaak te maken met psychische en lichamelijke ziekten, zwangerschapsproblemen en blootstelling aan hiv/aids. Meisjes die als kind te maken hebben gehad met huiselijk geweld lopen als volwassene meer kans om te worden misbruikt.
Om de positie van meisjes te versterken, klinkt vaak de roep om te investeren in onderwijsprojecten. Onderwijs is inderdaad fundamenteel. Maar het verhaal van Jakelin laat zien dat er nog een belangrijke voorwaarde is om meisjes tot bloei te laten komen: een goed functionerend rechtssysteem. Want wat voor vruchten pluk je van onderwijs als geweldplegers je thuis of onderweg straffeloos kunnen misbruiken?
In veel landen lijkt geweld tegen mensen in armoede en kwetsbare posities (vaak meisjes) ingebakken in de cultuur. Het wordt al generaties lang gedoogd. En toch: rechtssystemen kunnen veranderen. Als een advocaat of rechercheur gaat strijden voor gerechtigheid en het opneemt voor wie onderop ligt, werkt dat vaak aanstekelijk. Het zorgt voor een sneeuwbaleffect. Dit zien we bij IJM gebeuren in gemeenschappen in bijvoorbeeld in India, de Dominicaanse Republiek en Guatemala. Mensen merken dat ze invloed hebben als individu en anderen mee kunnen nemen in die strijd, al vraagt dat vaak een lange adem. Op die manier kan een rechtssysteem stap voor stap veranderen en gaan werken zoals het bedoeld is: niet om geweldplegers te beschermen, maar hen die niet over macht en geld beschikken.
De formatiebesprekingen in Nederland zijn nog steeds aan de gang. Wij willen de betrokken partijen oproepen: Heb bij ontwikkelingswerk oog voor de fundamentele rol van rechtssystemen en investeer daarin. Een functionerend rechtssysteem en sterke publieke diensten staan aan de basis van een land om zich goed te kunnen ontwikkelen en zijn een onmisbare schakel in de bescherming van meisjes.
Klik hier om International Justice Mission te steunen.
