Saskia Tichelaar (39 jaar) werkt nu ruim 3,5 jaar als justitiepredikant in onder andere de Penitentiaire Inrichting in Vught. Wij vroegen haar welke bijzondere dingen ze meemaakt: “De Bijbel wordt – volgens schattingen – binnen deze muren vaker gelezen dan erbuiten, soms door mensen die van oorsprong niets hebben met het geloof. Buiten gaat het leven snel en is er geen tijd en noodzaak om de Bijbel te lezen, maar binnen zoeken mensen houvast en steun bij God.”
Wat raakt jou zo in deze doelgroep?
“Als puber was ik er al van overtuigd dat er een God was en dat Hij er voor iedereen is. Ook had ik een hart voor moeilijk opvoedbare jongeren. Vooral naar deze jongeren en mensen in de gevangenis wordt niet echt omgekeken; ze hebben een fout gemaakt en worden vervolgens afgeschreven. Namens God wil ik hen ontmoeten en laten zien dat God ook hun nabij is, zelfs in hun diepste nood.” Saskia brengt mensen hoop in haar werk. “Ik heb een basisovertuiging dat er altijd hoop is. Ik mag vertegenwoordiger zijn van deze hoop, en die brengen aan mensen die geen hoop meer hebben.”
Je gaat met de mensen in gesprek.
Het werk van Saskia bestaat uit verschillende activiteiten. “Gevangenen kunnen een één op één gesprek met me aanvragen, er zijn gespreksgroepen, ik loop rond op de afdelingen en luchtplaats om mensen aan te spreken die er niet goed bij zitten. Ook leid ik (kerk)diensten.” Gesprekken kunnen over van alles gaan. “Het unieke aan ons beroep is dat wij ambtsgeheim hebben. Daardoor delen mensen soms meer en andere inhoudelijke zaken dan bij bijvoorbeeld een psycholoog. Bij ons weten ze dat er niks wordt genoteerd of later mogelijk tegen hen wordt gebruikt, het is echt een vrijplaats” Schuldgevoel is een thema dat vaak voorbij komt. “Mensen delen over de impact die hun delict op hen, de slachtoffers en andere betrokkenen heeft. Door daarover te praten gaan ze soms anders tegen zichzelf en de omstandigheden aankijken, worden ze milder en kunnen ze ook zichzelf een nieuwe kans geven door de vergeving van God over henzelf te ontvangen.”
“Nu, drie en half jaar later, is de man enorm veranderd in de manier waarop hij mensen benadert en in zijn karakter. Hij worstelt nog steeds met schuldgevoelens, maar hij durft het leven nu weer aan, samen met God.”
Toen Saskia begon in Vught, viel een van de gevangenen bij haar op. “Hij kwam heel vervelend over in de manier waarop hij mensen benaderde en ook in de gesprekken met mij leek hij erop uit te zijn om mij te testen. Toen ik na een heel vervelend gesprek toch weer terugkwam en ik hem vertelde hoe hij me had gekwetst door zijn uitlatingen, veranderde alles. Hij vertelde me dat hij niet had verwacht dat ik nog terug zou komen. Hij zat zo diep door schuld en schaamte, dat hij zich niet meer aan mensen toe durfde te vertrouwen. Maar dat gebeurde tóch, dat vond ik heel bijzonder. Daarna kwam er ook ruimte om te spreken over de liefde van God, maar ook over verantwoordelijkheid nemen voor je daden.” Door een bezoekvrijwilliger kwam hij binnen de muren van de gevangenis in aanraking met het evangelie, dat heeft hem veranderd. “Nu, drie en half jaar later, is de man enorm veranderd in de manier waarop hij mensen benadert en in zijn karakter. Hij worstelt nog steeds met schuldgevoelens, maar hij durft het leven nu weer aan, samen met God.”
Een andere man zag het leven ook echt niet meer zitten nadat hij tot besef kwam wat de impact was van zijn delict. Hij werd in de gaten gehouden om te voorkomen dat hij zichzelf iets aan zou doen. “Met hem ben ik gaan zoeken naar de dingen die zijn leven zin gaven. Mede doordat we deze dingen op een rijtje zetten, kreeg hij het inzicht dat er hoop was. Hij kon van de afdeling af en is nu een stabiel persoon. Hij is echt uit een heel diep dal geklommen. Laatst hadden we het er nog een keer samen over; ook hij kan bijna niet geloven hoe diep hij toen zat en hoe goed het nu gaat. Misschien heb je dat wel te danken aan God zei ik voorzichtig. `Nou, dat weet ik wel zeker’, antwoordde hij toen. Alle eer aan God!”
Hoe wordt God nog meer zichtbaar?
Momenten waarop God zichtbaar wordt zijn vooral achteraf aan te wijzen. “Laatst deelde een mevrouw dat ze bij de dienst op oudejaarsdag haar oude leven in de kerk had achtergelaten en nu als vernieuwd mens verder het nieuwe jaar in wilde gaan. Dat was mede naar aanleiding van mijn overdenking over 2 Kor. 5:17. Dat vond ik heel bijzonder.” Maar ook tijdens gebed: “Ik eindig de gesprekken daar vaak mee als mensen daarvoor openstaan. Laatst werd een gevangene vrijgelaten. Bij ons afscheid zei hij: ‘Ik ben je vooral dankbaar voor de gebeden.’ Dat zijn de momenten waarop ik hen daadwerkelijk bij God breng.”
“God geeft hun het gevoel dat ze er nog toe doen.”
Saskia werkt als een van de acht geestelijke verzorgers, vanuit verschillende denominaties. Samen met een katholieke pastor leidt ze een groepsgesprek. “We nemen dan gezamenlijk tijd voor ‘Lectio Divina’, een methode om naar Gods stem te luisteren. Een van de deelnemers gaf aan dat het hem met hulp van ‘Boven’ lukt om staande te blijven binnen de muren van de gevangenis.” God helpt de mensen in een omgeving waar ze vaak alleen zijn, maar tegelijk samen moeten zijn met mensen die ze zelf niet zouden uitkiezen en dat terwijl hun netwerk en toekomst weggevallen zijn. “Hij geeft hun het gevoel dat ze er nog toe doen.”
Het is niet zo dat Saskia alleen maar geeft als ze werkt in de gevangenis. “Ik ontvang juist ook heel veel van deze mensen, alleen al in de ontmoeting met de ander. De meeste vrijwilligers die hier komen worden ook geraakt door wat ze zien en ervaren in het contact met de mannen en vrouwen.” Een van de dingen die Saskia ontvangt is bemoediging. “Bijvoorbeeld in hoe God voorziet in het leven van mensen: Een van de vrouwen heeft zolang ik haar kende een groot vertrouwen op God. Na een kerkdienst die ik leidde, maakte ze een keer een armbandje voor me met een tekst in het Hebreeuws: ‘Vrees niet, want God is bij je’. Op dat moment was dat voor mij echt een bemoediging. “Normaal gesproken regelt de gevangenis opvang als mensen vrijkomen. Maar deze vrouw werd onverwachts vrijgesproken, waardoor ze nergens naartoe kon.” Normaal gesproken is dit niet iets wat je als justitiepredikant moet regelen. “Maar bij haar heb ik buiten mijn werktijd, op mijn vrije dag, veel voor haar gebeden en mijn netwerk rondgebeld voor een oplossing. Uiteindelijk, toen ze al in het vervoer naar buiten de gevangenis zat, kon ik haar vertellen dat ze naar een intake kon voor een opvang. God voorzag in haar nood. Dat was bijzonder om te zien.”
Ontdek meer over het werk in de gevangenis en bekijk wat jij voor deze mensen kunt betekenen bij www.justitiepastoraat.nl en via Arkmission.
