Preken over de gaven van de Geest kan gevoelig liggen. Het is een onderwerp waar je meestal niet meteen over (s)preekt als gastspreker. Teun van der Leer deed dat wel. Toen hij voor de eerste keer in CAMA Woerden kwam -nog voordat hij er voorganger werd- preekte hij over tongentaal. In een serie over de gaven van de Geest.
Samen met prof. dr. Hans Burger en dr. Kees van Dusseldorp geef ik in het voorjaar van 2023 de training Geloofwaardig preken over gaven van de Geest. Ik dacht terug aan een aantal preken die ik hierover hoorde. Onder meer aan die van Teun van der Leer. Omdat ik die zo evenwichtig vond. Vanuit de Bijbel, de kerkgeschiedenis en vanuit zijn eigen ervaringen. Theoretisch en praktisch. Evenwichtig en uitnodigend. Hieronder lees je zijn preekaantekeningen.
Door dr. Teun van der Leer
In alle brieven van de apostel Paulus wordt het spreken in tongen -het spreken in klanktaal- twintig keer genoemd, waarvan in deze Eerste Korintebrief…, nou, wat denkt u? …..twintig keer! Wat zegt dat? Niet persé dat het in de andere gemeenten niet voorkwam, maar wel dat men er in Korinte in elk geval niet goed mee omging. De gave werd in deze gemeente duidelijk overschat. Paulus ging er niet zo uitgebreid op in omdat hij het zo belangrijk vond, maar omdat zij het zo belangrijk vonden. Té belangrijk. Mede daaraan hebben we dat geweldige hoofdstuk 13 over de liefde te danken (elk nadeel heeft z’n voordeel 
).
Het gáát in 1 Korintiërs 12-14 over de gaven van de Geest, maar het drááit om de liefde. Het eerste en voornaamste dat de Geest uitstort in onze harten is ‘de liefde Gods’ (Rom. 5:5). Dat is nieuwtestamentisch gezien hèt teken van de vervulling met de Geest. ‘Tongen zullen verstommen en profetieën zullen afgedaan hebben, maar de liefde vergaat nimmermeer’ (1 Korintiërs 13: 8). Vandaar dat het ‘jagen naar de liefde’ voorop gaat.
Maar, tegenover de fout van de Korintiërs – een te groot accent op de gaven en dan ook nog bepaalde gaven – staat de fout die door de hele kerkgeschiedenis heen steeds weer is gemaakt en nog gemaakt wordt, namelijk dat we denken dat het alléén om de liefde gaat en we de gaven wel kunnen missen, en zeker bepaalde gaven!
Maar, schrijft Paulus, ‘…èn streeft naar de gaven des Geestes’. En, opnieuw zeg ik, niet dat de gaven gebruikt worden is het probleem (dat is juist ‘normaal’!), maar hoe.
En daarom, toch, een preek over de gave van het ‘spreken in tongen’:
- Wat is het?
- Waar is het goed voor?
- Hoe kan ik het ontvangen?
1. Wat is het?
Als we kijken naar wat Paulus erover zegt in 1 Korintiërs 14, dan is spreken in tongen:
– spreken tot God in geheimenissen (vers 2)
– stichten/opbouwen van jezelf (vers 4)
– bidden, danken of lofzingen(!) met je geest (vers 14-16)
– een activiteit waarbij je verstand onvruchtbaar blijft vers (14)
Dat laatste maakt het in onze (rationele, nuchtere?) cultuur bepaald niet populair. Ik kom daar straks bij 3 nog op terug. Maar het heeft ook tot volstrekt verkeerde conclusies geleid, als zou het een vorm van extase zijn, een ongecontroleerde uiting van emoties.
Dit is echter zelden het geval. Iemand die in tongen spreekt is zich niet alleen volledig bewust van wat hij of zij aan het doen is, maar kan hier op elk gewenst moment aan beginnen en ermee ophouden. Zoals ik zelf beslis wanneer ik begin met preken en wanneer ik stop, zo is het ook met spreken in tongen!
Ik verwijs vast naar die heel belangrijke tekst in 14:32-33. De Geest doet onze vrijheid en onze verantwoordelijkheid nóóit geweld aan!
Spreken in tongen is dus een vorm van persoonlijk gebed en lofprijzing, die je gemeenschap met God verrijkt en je geloof opbouwt.
2. Waar is het goed voor?
- Het is dus goed voor je geloof: het sticht, het bouwt op. Daarom zegt Paulus waarschijnlijk dat hij wel zou willen dat ze allemaal in tongen spraken (5), want geloofsopbouw daar is Paulus zeer voor!
- Het is een vorm van lofprijzing. En welke christen zou zich afvragen waar dat ‘goed voor is’?!
N.B. Handelingen 2:11 = lofprijzingstaal. Dat gebeurt in de Psalmen. Daar somt men de grote daden van God op als lofprijzing. Het spreken in tongen was daar geen zendingsactiviteit. Petrus preekt daarna gewoon in het Grieks tot allen, die dat allemaal verstonden.
[Er zijn in de kerkgeschiedenis wel enkele voorbeelden van zendingssituaties: Tommie Hicks in Moskou en Betty Smith in de Amazone. Kort iets over vertellen. Maar dat zijn altijd uitzonderingssituaties gebleven. Bovendien sprak Hicks daarna geen Russisch en Smith moest de taal later gewoon nog leren!]
Het is dus goed voor de lofprijzing. Mooiste voorbeeld heb ik gehoord van iemand die deze gave níet ontvangen had: voorbeeld prof. Graafland op EA-conferentie.
- Het ondersteunt je in de geestelijke strijd.
Exegetisch niet echt hard te maken, maar wel door veel ervaring ondersteund:
bidden in tongen tijdens spannende (pastorale) gesprekken, bij intense voorbede, dienst der bevrijding.
3. Hoe kan ik het ontvangen?
In Handelingen en kerkgeschiedenis drie vormen:
- Door (persoonlijk) gebed.
- Door gebed en handoplegging.
- Spontaan tijdens een samenkomst/bidstond.
Maar het vraagt wel een houding van ontvankelijkheid en durven loslaten. In een prachtig artikel las ik van de week: “Het blijkt een principe van het geestelijk leven te zijn dat, zolang de mens erop staat de volledige controle over zichzelf te behouden, hij of zij zichzelf afsnijdt van een diepere relatie met God. Het ervaren van de aanwezigheid van de kracht van de Geest van God vereist een loslatende houding, een ‘ontvankelijk-zijn-voor’.”
Hoe kan ik het ontvangen? Vooral als je het wilt, ernaar verlangt, je scepsis en zelfhandhaving opzij zet en je durft open te stellen voor ‘het dwaze van God dat sterker is dan de mensen’. Toen aan de anglicaanse nieuwtestamenticus en milieudeskundige (leuke combinatie!) Richard Baer gevraagd werd wat toch de waarde is van het spreken in tongen, zei hij: ‘Het is zo vreselijk leuk! Ik raak steeds meer getroffen door de speelsheid erin, de louter kinderlijke verrukking van het op deze wijze loven van God’.
En toen moest ik denken aan Mike Yakonelli, die Geestvervulde mensen, mensen noemt met ‘the gleam in their eyes’. Met de ondeugende blik in de ogen. Pretoogjes. Ze hebben er zin in! Ze hebben zich laten verrassen door Gods vreugde en dat stempelt hun leven. Eén van de manieren om je te laten verrassen door Gods vreugde, is te bidden om de gave van het spreken in tongen. Amen.
