Als jij moet kiezen tussen prestatie of relatie, kies je waarschijnlijk relatie. Dat is namelijk zoals we oorspronkelijk bedoeld zijn: vanuit relatie met onze Schepper leven in relatie met elkaar. Door de zondeval zijn relaties echter verstoord geraakt en is prestatie in het leven van de mens gekomen. Sindsdien ligt er steeds meer nadruk op telkens moeten presteren. Maar wat doet dat met ons en is verandering mogelijk?
Tekst: Marijke Gootjes
Tegenwoordig moet iedereen uitblinken. Het begint onschuldig – je best doen, eruit halen wat erin zit – maar ondertussen moeten we steeds vaker bewijzen hoe succesvol we zijn. De lat wordt telkens hoger gelegd. Door te blijven presteren denken we dat we controle hebben over ons leven, maar… het heeft een keerzijde. Door de druk die ‘telkens moeten presteren’ ons geeft, raken we juist de controle kwijt! Steeds meer jongeren hebben te maken met burn-out en klachten gerelateerd aan chronische stress, perfectionisme en het gevoel van falen/tekort schieten. We moeten (en willen) zoveel. Herkenbaar?
Prestatie of relatie?
Telkens moeten presteren kan zelfs in ons geloof een rol spelen; dat prestatie boven relatie is komen te staan. Je moet je best doen om een goede christen te zijn waarbij je jezelf regels oplegt waarvan jij denkt dat God dat zo wil. Je moet een getuige zijn en doet je best om anderen over God te vertellen terwijl het geforceerd voelt. En je moet actief zijn in de kerk, want dan ben je toegewijd. Zelfs je tijd voor bijbellezen en bidden wordt een agendapunt dat je kunt afvinken als je klaar bent. Voorbeelden van hoe prestatie je geloof binnen kan sluipen en je je vreugde ontneemt.
Het doet mij denken aan de rijke jongeman in Mattheüs 19:16-26. Hij wilde weten wat hij voor goeds moest doen om het eeuwige leven te hebben. Zijn focus lag op presteren, op iets moeten doen. Daarom houdt hij zich netjes aan de regels van de wet. Hij wil controle hebben over zijn leven. Jezus vraagt hem vervolgens om afstand te doen van alles wat hij bezit, omdat het erom gaat dat zijn schat in de hemel is. Durft hij de controle uit handen te geven en Jezus te volgen? Durft hij te leven vanuit relatie met Hem?
Als het meest kostbare voor jou in de hemel is, gaat het niet om prestatie, maar juist om relatie. Door het offer van Jezus is de relatie met God weer hersteld. Door de ‘prestatie’ van Jezus hoef jij niet langer te presteren voor God. Hij vindt het belangrijker wie je bent dan wat je doet. Er is geen sprake van ‘moeten’, maar van ‘willen’. Hij verlangt ernaar dat je leeft vanuit je relatie met Hem en daar vanuit dingen doet of laat.
Denk ook eens aan Martha en Maria. Martha kiest voor prestatie en Maria voor relatie; zij zit aan de voeten van Jezus en luistert naar Zijn woorden. En dan zegt Jezus:
Er is maar één ding noodzakelijk. Maria heeft het juiste gekozen, en dat zal haar niet worden ontnomen.
– Lucas 10:42 (NBV21)
Maria heeft haar schat in de hemel; daarin wil zij investeren. Zij begrijpt waar het om gaat bij het volgen van Jezus: relatie heeft prioriteit!
Altijd moeten presteren afleren?
Verandering begint met bewustwording, dus laten we onszelf een spiegel voorhouden. Als we een schaal zouden maken met links prestatie en rechts relatie, waar sta jij dan en waar zou je willen staan? Wat heb jij nodig om je meer te kunnen richten op relaties in plaats van ‘telkens moeten presteren’? Wat wil je veranderen in je dagelijkse leven om je relatie met God meer voorrang te geven? Durf jij controle los te laten? Durf jij te kiezen voor dat ene dat echt noodzakelijk is?
Het kan zijn dat bewustwording voldoende voor jou is om weer in balans te komen. Of misschien ben je al teveel onder druk komen te staan door ‘telkens moeten presteren’ waardoor je klachten ervaart en pastorale of psychologische hulp nodig hebt. Maar ook bij veranderen mogen we ons bewust zijn dat het niet gaat om prestatie, om móéten veranderen, maar om willen. En dat we hierin niet hoeven uit te blinken. Het is een proces van vallen en opstaan; meer dan je best hoef je niet te doen!
Aan de slag!
- Neem de tijd om de tekstgedeelten te lezen en jezelf af te vragen waar jij staat.
- Sta eens stil bij het offer van Jezus: Door Zijn ‘prestatie’ hoef jij niet langer te presteren.
- Boekentip: ‘The ruthless elimination of hurry’ van John Mark Comer.
Deze tekst verscheen eerder op Zij Lacht, een website met Bijbelse overdenkingen door diverse vrijwillige schrijfsters.