Lege schappen, brandende hooibalen en grote blokkades. De boerenprotesten zijn het gevolg van de plannen van het kabinet om de stikstofuitstoot drastisch te verminderen. Om een antwoord te vinden op de vraag wat er precies aan de hand is, spreken we met boer Jan Huijgen. Jan studeerde landbouwkunde en filosofie, maar voor het duiden van de stikstofcrisis kijkt hij vooral naar Gods woord: “Daar zitten waarheden in die groter zijn dan ik kan vatten en die moet ik laten spreken.”
Boerderij de Eemlandhoeve
Voordat ik Jan ontmoet loop ik een rondje over zijn boerderij ‘de Eemlandhoeve’. Ik zie naast koeien, kippen en geiten verderop een uit het oog springende moestuin. Er worden tomaten, courgetten, tuinbonen, radijsjes en vele andere groenten geteeld. Aan de randen staan bloemen in allerlei kleuren en vliegen vlinders en bijen op en aan. Jan is net koffie aan het zetten voor zijn vrouw, boerin Maaike, en de rest van het team, wanneer ik bij hem naar binnenwandel. Niet veel later zitten we op zijn studeerkamer aan een grote tafel omringt door boeken om te luisteren naar wat Jan te zeggen heeft.
“We geloven dat het onze taak is om op een duurzame manier met de aarde om te gaan”
30 jaar geleden heeft Jan met zijn boerderij de omslag gemaakt naar meer oog voor duurzaamheid en samenwerking met de natuur: “Biologisch produceren doen we niet alleen voor het keurmerk. We geloven dat het onze taak is om op een duurzame manier met de aarde om te gaan.” Boerin Maaike is veel bezig met de biodiversiteit op het erf. Zij ondervindt dagelijks de gevolgen van de grote hoeveelheid stikstof vertelt Jan. “Er komen veel braamstruiken en brandnetels op die kwetsbare gewassen verdringen en daarmee de voedselkringloop in gevaar brengen.”
De zeven slechte jaren
Jan moet denken aan het moment dat Farao de droom kreeg dat het voedselsysteem in Egypte kapot zou gaan: “Er kwamen zeven slechte jaren aan waarin er niks meer op het land zou groeien. Jozef vertelde Farao dat hij zich moest voorbereiden op deze slechte jaren en dat er iemand gezocht moest worden die wijs en verstandig was om het land uit deze crisis te leiden. Vervolgens kreeg Jozef de leiding over heel Egypte.” Jan benadrukt hoe belangrijk het is dat we als christenen bidden voor het opstaan van een Jozef in ons land: “Voor een transitie als deze heb je wijsheid, vertrouwen en goed leiderschap nodig. Op dit moment is mijn kritiek op de overheid dat ze het zonder de boeren doen en te weinig daadwerkelijk perspectief bieden.”
“Durven we zo door te gaan met de schepping die God vormde en zegende en waarvan hij aan ons vraagt om die te bewerken en te bewaren?”
Jan merkt op dat er 24 miljard beschikbaar is gesteld voor de aanpak van de stikstofproblematiek: “Voorkom alsjeblieft dat het allemaal naar bureaus gaat die over de rug van boeren plannen maken. Ga het samen met de boeren aanpakken, dat geeft vertrouwen.” Jan vertelt over zijn buurman die 250 koeien heeft: “Toen ik hem een tijd geleden sprak, kreeg hij 35 cent per liter melk. Als we hem in plaats daarvan 50 cent per liter melk zouden geven, krijgt hij een eerlijke prijs en kan hij terug van 250 naar 180 koeien.” Jan voegt hieraan toe dat we in Nederland niet bang hoeven te zijn voor een voedseltekort aangezien we twee-derde van de landbouwproducten exporteren. Het mag volgens hem best wat minder: “Als we in onze tijd de vlinders zien verdwijnen en het ingenieuze bodemleven zien worden aangetast, kunnen we dan op deze manier verder gaan? Durven we zo door te gaan met de schepping die God vormde en zegende en waarvan hij aan ons vraagt om die te bewerken en te bewaren?”
Onderscheid van geesten
Het stikstofprobleem is volgens Jan zo indringend, dat als je het ontkent, je in een echte crisissituatie komt: “Als christenen moeten we heel goed de geesten onderscheiden. Bij sommige radicaliserende krachten kan je je afvragen wat voor geest daar achter zit. Het ontkennen van de feiten of het zaaien van wantrouwen creëert alleen maar destructieve patronen. Laten we wakker blijven en alsjeblieft niet de makkelijke weg kiezen. Laten we kiezen voor een ‘exodus’, een uitweg, met hoop voor boeren, dat is de opgave waar we voor staan.”
“Laten we kiezen voor een ‘exodus’, een uitweg, met hoop voor boeren, dat is de opgave waar we voor staan”
Jan vertelt dat hij als boer de roep van de schepping in barensnood voelt: “De schepping ziet er reikhalzend naar uit dat openbaar wordt wie Gods kinderen zijn. Durven we die roep van de schepping naar ons toe te laten komen? Durven we ook langs die lijn onze verantwoordelijkheid te nemen? Net zoals Jozef deed toen hij de wijsheid van God kreeg welke maatregelen genomen moesten worden. Laten we bidden voor zo’n figuur.”