De christelijke partijen SGP, CU en CDA verliezen samen zes zetels in de Eerste Kamer, na de verkiezingen voor de Provinciale Staten. Een grote nederlaag. Tegelijkertijd groeien ‘conservatieve’ partijen als de Boer Burger Beweging (BBB) enorm. Wat betekent dit voor de bescherming van christelijke waarden in ons land? Politiek commentator Cor Verkade reageert.
De verkiezingsuitslag heeft veel facetten. Op voorhand overheerst bij mij de vreugde, maar natuurlijk zie ik ook zeer zorgelijke ontwikkelingen. Mooi is dat de bevolking krachtig laat zien dat ze het randstedelijk besturen spuugzat zijn.
Zorgelijk dat de drie christelijke partijen zes zetels (dus zo’n 8%) in vier jaar verliezen. De door het rijke christelijke gedachtengoed opgebouwde maatschappij raakt langzaam maar zeker in andere gedachtensferen. Het christelijke vuur wordt qua omvang van belijders kleiner en kleiner, waardoor de christenen die overblijven des te meer geroepen zijn meer van hun geloof te laten zien.
Op voorhand vind ik het fijn dat deze zetels naar BBB lijken te gaan. BBB is geen christelijke partij, maar op de één of andere manier denk ik dat boerenverstand en boerennuchterheid minder destructief zijn dan de krachten en machten van andere niet-confessionele partijen.
Voorts lijkt (maar misschien is de wens de vader van de gedachte) BBB niet te lijden onder te grote ego’s.”
Het zetelverlies van de SGP, is dat onverwachts?
“Het verlies van de SGP is niet schokkend qua aantallen, maar het is natuurlijk wel jammer dat de tweede zetel daarmee lijkt te vervallen. Van Chris Stoffer (SGP) begreep ik zelfs dat de SGP 15.000 stemmen gewonnen heeft. Echter door de hoge opkomst is dat verschil weggevallen. Die tweede zetel was al een restzetel, wat natuurlijk altijd een heel wankele basis is. Het gekke van die tweede zetel is overigens dat deze destijds gekregen is door de hulp van nota bene Forum voor Democratie. Als de definitieve stemmen bekend zijn, kan er natuurlijk weer gezocht worden door alle partijen om elkaar groter te maken. Het is daarbij te wensen dat de CU dit keer de stemmen die ze niet nodig heeft aan haar natuurlijke bondgenoot SGP en niet aan een coalitiepartner die inhoudelijk verder van haar af staat, zoals in 2019. Destijds was het opmerkelijk dat de CU de SGP niet hielp en dat FvD dat wel deed. Ondertussen heeft Forum zich natuurlijk wel wat vervreemdt van de SGP. Ik ga er een klein beetje van uit dat SGP en BBB elkaar ook als bondgenoten beschouwen.
Wat voor de SGP natuurlijk ook nadelig is, was de relatief hogere opkomst. Voor de confessionele partijen is een lage opkomst relatief altijd gunstig en een hoge opkomst dus ongunstig, omdat deze partijen een trouwe achterban hebben die door weer en wind hun stem laten horen.”
Wat verwacht u van de continuering van het kabinetsbeleid, met de komende bezetting in de Eerste Kamer? (Rondom welke onderwerpen wordt het nu spannend?)
“De regeringspartijen hebben de afgelopen jaren niet laten zien erg te luisteren naar wat er leeft in de samenleving, maar steeds bondgenootschappen weten te sluiten om het beoogde beleid door te duwen en kritiek een beetje weg te lachen of met beloofde veranderingen rustig te maken. Ik ga ervan uit dat ze zich er nu terdege van bewust zijn dat als ze ‘rücksichtlos’ doorgaan met hun beleid zonder de afkeuring van de verkiezingsuitslag serieus te nemen, ze zowel bij volgende verkiezingen als bij huidige maatschappelijke onrusten nog meer problemen zullen krijgen.
Wat betreft de continuering van het kabinetsbeleid: veel taken, juist ook qua ‘milieu’ (ik vind dat een D66-term en gebruik liever schepping of rentmeesterschap) en landschappelijke inrichting liggen gelukkig bij de provincies en dan is het wel fijn dat juist ook de provincies waar boeren veel belangen hebben, bestuurd zullen moeten gaan worden door BBB-bestuurders, wier mening haaks staat op die van het kabinet.
Ongetwijfeld zal het CDA na de verkiezingsuitslag van gisteren verder gaan in het uithollen van de stikstofmaatregelen van het kabinet. Eerder heeft Hoekstra al verklaard dat ‘2030’ voor hem niet ‘heilig’ was, hetwelk natuurlijk tot een kille koele reprimande van D66-collega Kaag leidde. Ook Derk Boswijk laat zien dat hij de boerenbelangen begrijpt en de eenzijdigheid van de anderen niet acceptabel vindt. Als het CDA haar groene kleur na gisteren niet meer accent gaat geven, zal de partij verder wegzakken.
De uitslag van gisteren heeft natuurlijk ook gevolgen voor CU-minister Adema. Bekend is de vijandige sfeer tussen hem en VVD-minister Van der Wal, die samen op één departement met geheel verschillende belangen moeten besturen. Adema kan Van der Wal wijzen op de reactie van de bevolking op de randstedelijke stikstofvisie.
Ik wens dat de CU na de ook voor haar negatieve uitslag van gisteren gaat werken aan een eerlijke energievisie met echte goede duurzaamheidsmaatregelen buiten het frame van Groen Links en D66. Ik gun de CU dat ze de verkiezingsuitslag gebruiken om een eerlijk CU-waardig energieverhaal te gaan maken en als dat zou lukken, zou daar veel mee te bereiken zijn. Ooit zat de CU te veel in het vaarwater van SGP, nu heeft CU ander vaarwater gevonden, maar is op bepaalde thema’s m.i. doorgeschoten. Ik gun het de CU dat ze deskundigheid van haar achterban beter gebruikt om een echt eigen CU-verhaal te maken en zal daar als betrokken lid gaarne mijn medewerking aan verlenen. CU moet zich inhoudelijk niet te veel door Groen Links en D66 op sleeptouw laten nemen.”
Doen de verkiezingsuitslagen meer met de verhoudingen in het kabinet?
“Als ik het goed zie, durft het CDA meer te laten merken dat hoe lastig regeren is met D66 dan de CU en dat stemt we wel weer enigszins bezorgd. Op de één of andere manier zien niet alle christenen het grote gevaar van D66 en zelfs al zouden de D66-maatregelen over klimaat en duurzaamheid correct zijn, dan is het nog steeds een gevaarlijke partij om je aan over te leveren. Ik zal nooit vergeten dat mevrouw Kaag (nog voor dat ze partijleider was) haar CU-collega Slob als het ware stond de dicteren wat hij over de vrijheid van onderwijs moest zeggen. Komt de wake-upp-call bij christenen op tijd? Ooit was er een studie van de RPF (voorgander van de CU) van prof. Velema: “Antithese, actueel of achterhaald?” waarin hij uiteraard betoogde dat die actueel was. Momenteel zijn de scheidslijnen veel dieper en groter en is het belangrijk dat we als orthodoxe christenen die opmerken, aanwijzen en leidend maken in ons beleid en vriendschapskeuze.”
BBB boekt een mega-winst, daar kunt u vast mee leven…
“Ik ben op voorhand blij met de mega-winst van BBB. Het is natuurlijk een knap staaltje werk: van 1 zetel in de Tweede Kamer bij de volgende belangrijke verkiezingen 15 zetels in de Eerste Kamer. Fenomenaal en van harte gegund en vooral Gods zegen toegewenst aan Caroline van der Plas en haar gehele achterban. Nu maar wensen dat er geen afsplitsingen komen en dat ze genoeg goede bestuurders kunnen vinden. Het mooie is natuurlijk dat boeren altijd goede organisaties hebben waar mevrouw Van der Plas kader kan vinden voor haar partij. Gelukkig heeft de partij iets verbindends in zich. De naam zegt het al: Boeren Burger Beweging. Juist ook de grote verkiezingswinst laat zien dat het niet alleen boeren zijn die deze partij gestemd hebben. Moge BBB iets verbindends krijgen wat CDA had/heeft.
BBB is natuurlijk een partij die nog in de grondverf staat, waarvan het spannend is wat de uiteindelijke kleur zal worden.”
Best wel wat christenen hebben overwogen om op BBB te stemmen, hoe zit het met christelijke waarden in deze partij? Klopt het dat ze vrij conservatief zijn?
“Ik denk dat spannend is of de christelijke waarden gevaar lopen bij BBB, maar ik gevaar zie ik nog niet, zij het dat ik wens dat BBB de thema’s abortus en onderwijsvrijheid meer gaan doordenken vanuit het rijke conservatieve gedachtengoed.
We kunnen omgekeerd niet erop rekenen dat BBB de christelijke waarden zullen gaan promoten, maar het is mijn innige wens en bede dat BBB de grote niet-confessionele zus van de SGP gaat worden waar ik altijd op gehoopt heb en wat andere partijen uiteindelijk niet gelukt is. Na de krimp van het CDA gun ik Nederland al heel lang naast de SGP een grote niet-confessioneel gebonden conservatieve partij en het zou mooi zijn als BBB dat blijkt te zijn. Het zou goed zijn als veel christenen al dan niet openlijk actief worden in BBB om de partij die nog in de grondverf staat een mooiere glans en kleur te geven.”
Is dit al met al een uitslag (verlies christelijke partijen, winst BBB) die voor christelijke waarden een goede is?
“Tsjah, zes zetels weg uit het christelijke kamp is een grote aderlating voor de christelijke vrijheid welke vrijheid natuurlijk ook meer te maken heeft met de invulling door de rechterlijke macht dan de zetelverdeling in de eerste kamer. De christelijke vrijheid is veiliger in de handen van de plattelandsvisie dan van het Randstedelijk denken en op dat gebied is er natuurlijk gisteren wel wat gebeurd, maar de beleidsbepalende mensen zullen natuurlijk hun neus optrekken voor het gepeupel (democratie wordt populisme genoemd als het volk een andere lijn blijkt te willen) en langzaam maar zeker verder gaan met de links-liberale mening die een gevaar vorm voor de christelijke vrijheid. Het mooie voor ons christenen is dat we het uiteindelijk niet moeten hebben van de aardse christelijke vrijheid maar van de vrijheid die de Heilige Geest geeft aan ieder die zich aan koning Jezus toevertrouwt!”
Cor Verkade studeerde rechten en politicologie, studeert aan de Theologische Universiteit Apeldoorn, was docent Evangelische Hogeschool en is bestuurder van vastgoedbedrijven Van Dam, Van Dam & Verkade B.V. en New Amsterdam Invest N.V. .