Het is je waarschijnlijk niet ontgaan: met name bijbelvaste christenen, medebroeders en zusters, belandden de laatste weken weer regelmatig in een mediastorm. Wat begint met een artikel in een van de christelijke media, wordt overgenomen door seculiere platforms en voor je het weet belandt het breed uitgemeten op televisie of in grote kranten. Organisaties als InSalvation, Opwekking, Frontrunners en in mindere mate Heart Cry konden hier in de afgelopen weken weer over meepraten.
Wat echter discutabel is, is dat met name media die zich als christelijk betitelen dit duiden alsof het allemaal heel journalistiek is wat ze doen. Onder het vaandel van hoge journalistieke waarden, komen er stevige artikelen online waarbij de reputaties van mede-gelovigen met de grond gelijk wordt gemaakt. Maar hoe zit het met deze ‘journalistiek’?
Ik beweer niet dat wij altijd een hoogstaand journalistiek medium zijn, het ontbreekt simpelweg aan mankracht en tijd om altijd alles te kunnen dubbelchecken. (En dat uiteraard een probleem waar meer mediabedrijven mee te maken hebben.)
Journalistiek
Echter zijn er wel christelijke media die op verheven wijze spreken over journalistiek – en daar heus wel wat recht van spreken van hebben -, maar waarbij hun journalistieke waarden vaak discutabel zijn. Het boek ‘The Elements of journalism’ – ook wel de Bijbel voor journalisten genoemd – beschrijft op sterke wijze wat de basiskenmerken van de journalistiek zijn. Uiteraard moet je dit gelezen hebben op je journalistieke opleiding.
Een van de belangrijkste ‘elements’ van de journalistiek is: de loyaliteit van de journalist ligt bij de burger. De journalistiek in z’n pure vorm stelt zich dienstbaar op aan de burger.
De burger heeft namelijk de gehele geschiedenis door te maken gehad met grillen van een overheid of het bedrijfsleven – die de neiging hebben om op hun terrein te komen. Daarom zijn er grondrechten als de vrijheid van meningsuiting, vrijheid van godsdienst etc., om de burger te beschermen. De journalistiek heeft als essentiële taak om de overheid daarin te controleren en het voor de burger op te nemen als hun vrijheden op het spel komen te staan.
Grondrechten
Die grondrechten zijn in eerste instantie verticaal, ofwel het huishoudboekje van de staat, bedoeld om de macht van de overheid te beperken. Journalisten worden in dit krachtenveld ook wel ‘de waakhond van de democratie’ genoemd.
Mooie voorbeelden hiervan zijn media die de overheid controleren waar het gaat om de Groningers, de boeren, de slachtoffers van toeslagenaffaires, vluchtelingen. Hierin zie je dat de journalistiek nog een functie heeft.
Uiteraard bestaat er ook een horizontale lezing van grondrechten en is het niet verboden om journalistiek te bedrijven over zaken die gaan over burgers onderling.
Tendens
Echter is er een kwalijke tendens van journalisten – en ook in de christelijke wereld inmiddels – om zich vooral tegen medeburgers te keren en zich op te stellen als een soort verlengstuk van de staat. Dus in plaats van dat een christelijke band of bediening bepaalde christelijke principes heeft en daar wegens de verticale lezing van de grondwet alle ruimte voor heeft, fungeren veel artikelen en verhalen als extra druk op die minderheden.
Het gevolg is dat het niet binnen het christelijke wereldje blijft, maar dat het gretig wordt opgepakt door grote seculiere media – en medebroeders en zusters op de barbecue, ofwel op het altaar van ‘de journalistiek’, geplaatst worden. Ondertussen neemt de druk – die nu nog beperkt is – op deze christelijke minderheden toe en daarmee de druk op hun vrijheden.
Scoringsdrang, abonnementverkoop, het speelt ongetwijfeld mee, maar net zoals in de seculiere wereld pr-machines alles hebben dichtgetimmerd uit angst voor de nieuwe smakelijke relletjes (vaak tégen burgers), sijpelt dit ook door naar christelijke organisaties. Wie wil niet als de volgende aan de schandpaal genageld worden?
Uit de lucht gegrepen?
Zijn de onderwerpen die opgepakt worden dan allemaal uit de lucht gegrepen? Nee, uiteraard richt het zich op scherpe kantjes van het christelijk geloof – of mogelijk uitwassen. Altijd zijn er wel mensen te vinden die zeggen schade aan een bepaalde bediening te hebben ondervonden. Hoewel die verhalen ook genoeg in de vrijgemaakte, gereformeerde of reformatorische wereld te vinden zijn.
Echter maakt christelijke apologeet Chris Verhagen een belangrijk punt, zie de youtube-video hieronder. Hij reageert op een artikel omtrent Heart Cry, waarbij in het artikel ‘nadruk op seksuele reinheid’, ‘het gezin’ en ‘hoge normen’ als reden worden aangegeven dat mensen beschadigd zouden worden.
Chris reageert daarop: “Het lijkt in het artikel alsof dit een eigenschap is van stichting Heart Cry, terwijl dit gewoon een Bijbelse norm is. In het Nieuwe Testament ontvangen we niet alleen zegen van God, maar worden we ook opgeroepen om ons kruis op ons te nemen en te sterven aan vleselijke begeerten. Dat is een Bijbelse boodschap. In plaats van dat ze het met de Bijbel associëren, leggen ze het bij stichting Heart Cry neer. Alsof zij het verzonnen hebben dat dit aandacht moet krijgen.
Het is simpelweg een Nieuw Testamentische boodschap die zonder compromis wordt gepredikt. Kennelijk zijn velen in Nederland niet in staat om deze boodschap te verdragen. De problemen die ze hebben met de Bijbel en de Heere Jezus, worden bij zo’n stichting neergelegd. Terwijl het waar is: de norm van de Bijbel ligt hoog.” De vraag die bij stevige, vaak beschuldigende artikelen gevraagd kan worden, is: in hoeverre mag je nog zonder oordeel een bijbelvaste koers volgen?
Niet veilig
Illustrerend in dit alles is een tweet die ik tegenkwam van de niet-praktiserende homo Herman van Wijngaarden die niet meer in debat wilde gaan met de homo-activist John Lapré. Lapré zoekt regelmatig mediakanalen op om met name orthodoxe christenen het vuur aan de schenen te leggen. De reden die Herman van Wijngaarden opgegeven heeft om het debat niet te voeren, is omdat hij ‘zich niet meer veilig voelt’ omtrent het mediageweld van Lapré (beginnend bij christelijke media). Als dat de vrucht is van deze hoogverheven journalistieke ambacht, evenals de ene burger na de ander die onder vuur komt te liggen, is het de vraag: ligt je loyaliteit dan echt bij de burger – en fungeer je inderdaad nog als waakhond voor hun vrijheden en grondrechten? Denk daar maar eens over na!
Ik dacht nog: zal hij ook híer een pr-slaatje uit willen slaan? En ja hoor… Want alles moet publiek! Het illustreert wel één van de redenen van mijn opzegging (die hij niet citeert), namelijk dat ik me niet veilig (!) genoeg voel.
— Herman van Wijngaarden (@Herwijngaarden) June 5, 2023
