11 jaar lang was Hans Maat de directeur van het Evangelisch Werkverband binnen de PKN en groeide uit tot een bekende verschijning binnen christelijk Nederland. Niet in de laatste plaats door de vele liederen die hij met de band Sela schreef. Het zal ook niemand ontgaan zijn dat hij voortdurend aandacht vroeg voor het vernieuwende werk van de Heilige Geest. Toen Hans 11 jaar geleden echter begon, lag dat nog heel anders. “Hans Eschbach, voormalig directeur heeft ooit bij mijn benoeming gezegd tegen het bestuur: ‘Begrijpt hij eigenlijk wel voldoende van de Heilige Geest?’ Enkele jaren later vertrouwde Hans Eschbach mij toe: ‘Je hebt nu het dubbele deel van wat ik had en wat mij betreft is het wel genoeg zo’”. Nu staat Hans aan de vooravond van iets nieuws.
Als theoloog en docent en oud-HGJB-er werkte jij lang binnen de achterban van de Gereformeerde Bond. Hoe kom je dan bij het EW terecht?
“Als hervormde jongen groeide ik op met de nodige voorzichtigheid waar het ging om evangelisch en zeker charismatisch. Dus vanzelfsprekend was het niet. Er was vanuit mijn achtergrond nauwelijks aandacht voor het bijzondere werk van de Heilige Geest. Op mijn 16e kreeg ik een Bijbelstudie op de jeugdvereniging van ds. Wim Bouw van het gebedshuis in Utrecht, over de Heilige Geest.
Die bijbelstudie heeft mij diep geraakt en ben ik nooit vergeten. Hij vergeleek de christen eenvoudig met een lamp waarvan de stekker in het stopcontact moest worden gedaan om licht te kunnen geven. Je moest dus letterlijk onder stroom worden gezet.
Hans Eschbach, voormalig directeur heeft ooit bij mijn benoeming gezegd tegen het bestuur: ‘Begrijpt hij eigenlijk wel voldoende van de Heilige Geest?’”
Nu dat is ook gebeurd, krachtstroom wel te verstaan”. Hans lacht en gaat verder: “Bij het Evangelisch Werkverband waren ze al wel bezig met ziekenzalving, bevrijdingspastoraat en met kerkplanting. Er was een verlangen naar méér en ze droegen dat uit in manifesten en o.a. in de uitgave ‘Vurig verlangen’. Hans Eschbach, voormalig directeur heeft ooit bij mijn benoeming gezegd tegen het bestuur: ‘Begrijpt hij eigenlijk wel voldoende van de Heilige Geest?’ Enkele jaren later vertrouwde Hans Eschbach mij toe: ‘Je hebt nu het dubbele deel van wat ik had en wat mij betreft is het wel genoeg zo’. Ik kon daar om lachen want hij vond het reuze interessant maar had ook predikanten in zijn omgeving die er moeite mee hadden.”
Je werkt al meer dan 25 jaar landelijk binnen met name de PKN. Hoe staat die kerk, er eigenlijk voor in vergelijking met 10 jaar geleden?
“Dat hangt ervan af vanuit welk perspectief je kijkt. De Protestantse Kerk is enerzijds, zeker plaatselijk, een vitale kerk waar méér kan, in de zin van liturgie en in het gemeenteleven. In vele protestantse gemeenten zijn echt bewogen christenen, wel vaak ouderen, die er het beste van willen maken. Dat is geen sinecure als je bedenkt welke periode achter ons ligt vanaf 2020. Dus ik ben blij met al die predikanten en gemeenteleden die hun schouders eronder zetten en er willen zijn voor hun buurt.”
Toch wordt de PKN steeds kleiner, ondanks al die inspanningen
“Dat is waar. We zien hoe een fors deel van de leden niet meer terugkeert na de periode van lockdowns en maatregelen. Die weggevallen leden komen echt niet allemaal in evangelische gemeenten of huisgroepen terecht. De covid-19 periode was blijkbaar voor velen een kans om de kerk achter zich te laten en dat doet altijd pijn. Je hoort wel eens van gemeenteleden dat het juist goed is dat het zich zo uitkristalliseer. Want, zo wordt gezegd, dan blijven de bewuste christenen over en dat is goed voor de gemeente. Dat zal ongetwijfeld waar zijn, maar het gaat een beetje in tegen mijn – typisch hervormde- verlangen dat een volkskerk ook kansen biedt. Ik denk dan altijd aan Jezus en de gelijkenis van het onkruid wat ook sterk lijkt op de tarwe. Ze zitten er beide, in die banken, de echte christenen en de naam-christenen. Maar het is niet aan ons om het onkruid uit te rukken, dat is aan God. Laat het beiden opgroeien tot de oogst, zegt Jezus. Elk mens die wekelijks het Evangelie hoort, ook al zit hij of zij daar al jaren een kerkbank te verslijten, kan door de kracht van de Heilige Geest tot leven worden gewekt. Ik heb dat al zo vaak gezien. Juist zij komen naar mij toe omdat ik blijkbaar het geloof wek in hen die het verloren zijn.
We wennen er wel aan dat we een minderheidspositie innemen. Misschien moet je juist wel zeggen: we hebben de tijd mee!”
Hoe bedoel je dat, de tijd meehebben?
“Onder druk wordt alles vloeibaar. Het wordt snel spannender in deze wereld. De crises van nu zijn een gigantische confrontatie met de duisternis, want die zit erachter. De druk van antichristelijke machten en ongoddelijke fabels en ideeën is voelbaar. Deze radicale antichristelijke beweging die ik bespeur zit al tot in de haarvaten van politiek, bestuur en in vele sectoren van de samenleving en wordt massaal door media gepromoot. Ook al zitten vele christenen nog slaperig om zich heen te kijken, ik zie dat profetische voorzeggingen uit Gods Woord nu samenkomen, ze convergeren.
De Here Jezus komt spoedig en daar heeft de Heilige Geest met mij over gesproken, wat me aanvankelijk zelfs benauwde maar nu niet meer. Velen denken dat deze periode slechts het einde is van een tijdperk en van de Westerse consumptiemaatschappij. Een soort wereldwijde maatschappelijke transitie naar een nieuw soort digitale en duurzame wereld. Ik kan dat nog volgen als je geen Bijbelkennis hebt, maar ik vind het onbegrijpelijk dat zoveel christenen niets meer kunnen zeggen dan dat.
Mijn verlangen voor vandaag is dat ik christenen wil laten ontwaken uit hun wereldse systemen, dat ik niet christenen naar Jezus wil leiden en dat we waarheid moeten spreken bij hen die Gods waarheid bestrijden door leugens te verkondigen.”
Hoe het ook zij, er komt grote maatschappelijke onrust aan. Dus wat een kansen geeft dat voor ons als kerk! Nu kunnen wij waarheid spreken te midden van leugens. We kunnen lichtdragers zijn in het duister. We brengen hoop, geloof en liefde aan mensen in depressie en wanhoop. We delen wat we hebben gekregen met onze naaste. Daar ligt onze kans. Daar ligt ook onze bedreiging, want wat gaan we doen? Gaan we mee in de stroom? Of komt er verzet en gebed? Mijn verlangen voor vandaag is dat ik christenen wil laten ontwaken uit hun wereldse systemen, dat ik niet christenen naar Jezus wil leiden en dat we waarheid moeten spreken bij hen die Gods waarheid bestrijden door leugens te verkondigen. Een kerk die moet opstaan en alle lauwheid van zich af schudt. Daar zet ik mij voor in.”
Als we terugkijken op 11 jaar, wat is dan het voornaamste wat je wilde zeggen?
“Tegen een ieder zou ik willen zeggen: In de kern maakt het niet uit wat je doet als je maar luistert naar Gods spreken. Dat is de les die ik al 10 jaar veelvuldig heb willen doorgeven. Luister naar Jezus en doe wat Hij zegt. Het zijn eigenlijk twee lessen: Hij spreekt door Woord en Geest tegen de samenleving, de kerk, tegen jou. De tweede les is: gehoorzamen. Als je doet wat Hij zegt zie je vrucht op je werk, dan komt er vermenigvuldiging en zegen.
We moeten dit allemaal leren want het maakbare professionele self-made christendom is wat mij betreft voorbij.”
Ben je eigenlijk nog wel een protestantse of gereformeerde jongen?
“Nu, ik groeide tot mijn 14e op in de middenorthodoxie van de Protestantse Kerk en later binnen de Gereformeerde Bond, de rechterflank van de PKN die vaak wordt gerekend tot de gereformeerde gezindte. De gereformeerde theologie draag ik mee en draag ik nog steeds uit. Toch mis ik het vuur van de nadere reformatie en de opwekkingen van weleer in de rechterflank:de kracht, de uitingen, werkingen en gaven van de Heilige Geest. Daarnaast vraag ik aandacht voor de bijzondere positie van Gods volk Israël en dat ligt ook zeer verdeeld in de PKN. Ik denk dat je niemand in een hokje kunt stoppen, maar ik zoek naar een evenwichtig Bijbels getuigenis en wil het beste van alle stromingen.”
Zijn het EW en jij op elkaar uitgekeken na 11 jaar?
“Mijn roeping en het EW raken elkaar blijvend maar mijn werk zit erop en ik mag het als persoon ook niet teveel domineren. Het bestuur ziet dat er weer nieuwe accenten moeten worden gelegd en ik heb echt geluisterd naar Gods stem die mij daar ook weghaalt. Daarom is het goed dat de nieuwe directeur Janneke Plantinga(49) uit de Wilgen het overneemt en weer nieuwe focus aanbrengt en eigen doelen stelt met het bestuur. Zij heeft ook grote en bijzondere capaciteiten die nu nodig zijn. Ik hoop dat de Protestantse kerk haar omarmt en nieuwe wegen zal gaan met het Evangelisch Werkverband.”
En jij…blijf je actief voor de Protestantse kerk?
“Voor het eerst geef ik me helemaal over aan het credo dat God voor ons zorgt, in alle opzichten”, lacht Hans. “Dus alle zekerheden laat ik los om te doen wat Hij mij geeft.
Formeel ben ik nu vrij om interkerkelijk en over de grenzen van Nederland te werken. Maar mijn achtergrond neem ik altijd mee. Ik preek in een grote range aan gemeenten binnen de PKN en ook in de evangelische beweging. Ik heb nog wel plannen voor een centrum waarin ook het protestantse een plek krijgt maar dat heeft wat meer tijd nodig.
Een bekend lied zingt dit: ‘Wat de toekomst ook brengen moge, mij geleidt des Heren hand, moedig sla ik dus de ogen op het onbekende land.’ Dat geldt voor het ‘hier en nu’en voor het ‘daar en straks’.”
Je hebt ook een nieuwe stichting gestart: The return of Hope
“Sinds kort ben ik begonnen met returnofhope.nl en heb in mei als proef al vier avonden met de band van Joshua Aaron uit Israël, georganiseerd. Daar kwamen 4500 mensen op af en die waren zeer enthousiast.
We gaan nu een stap verder en campagnes en media organiseren. Wij willen een hoopvolle beweging zijn in deze onzekere tijd. We laten een profetisch geluid horen en roepen op tot de terugkeer naar Jezus(dus bekering) en zien uit naar de terugkeer van Jezus. Kortom: Wij vinden dat Nederland méér van Jezus nodig heeft! In de kern is onze missie: Laten we elke Nederlander op zijn minst de kans geven op een authentieke ontmoeting met Jezus. Dat is de diepste drijfveer van alles wat ik doe. Deze mooie zin heb ik ontleend aan de doelstelling van Empowered21, een groot evenement dat in de zomer van 2023 gaat plaatsvinden en waar ik dus vast op mijn manier handen en voeten aan geef.”