“Mag het in de kerk wat vaker over het klimaat gaan?” prijkte als indringende vraag op de nieuwsbrief van een christelijke hulporganisatie. Niet veel later viel een donateursblad van een andere christelijke hulporganisatie op de mat dat volledig in het teken stond van de klimaatcrisis. In de aanloop naar de vorige verkiezingen riepen verschillende religieuze leiders mensen op om klimaat bepalend te laten zijn bij het uitbrengen van hun stem. En nu worden kerkleden ook opgeroepen om mee te lopen in klimaatprotesten. “Wordt de kerk een politieke club?” was de misschien wel terechte vraag boven een artikel in Trouw.
“Ik ben ervan overtuigd dat ik met Extinction Rebellion ook Gods werk doe, net zoveel als in de kerk.” zegt Rozemarijn van ‘t Einde. En juist wanneer ze gearresteerd wordt en in een politiecel belandt, ervaart ze God het meest dichtbij. Van ’t Einde is naast klimaatactivist ook dominee en theologe. In een interview met Move gaf ze aan bereid te zijn haar leven te geven voor haar idealen. Deze idealen zijn kort samen te vatten in klimaatrechtvaardigheid voor iedereen. Ze deed mee aan snelwegblokkades en tal van protesten en werd al 19 keer opgepakt.
Klimaatramp altijd aanwezig in kerkdiensten
Als echte evangelist preekt ze bekering, maar dan wel bekering met betrekking tot het klimaat. Want de grootste zonde die wij als christenen begaan is volgens haar dat wij leven als de rijke jongeling en daarmee bijdragen aan de massamoord van het rijke noorden op het mondiale zuiden. Ze hoopt dan ook op kerkdiensten waarin de klimaatramp niet af en toe een thema is, maar waarin het altijd onderliggend aanwezig is. Haar boodschap vindt gehoor in kerken. Zo’n vierhonderd kerken hebben zich inmiddels verenigd binnen het project GroeneKerken omwille van duurzaamheid. Projectleider Carla Dik-Faber sprak ook over bekering: “Kerken kunnen vooropgaan in een andere levenswijze, een bekering als het ware.” Bekering…
“We zijn allemaal medeschuldig aan milieuvervuiling. O God, vergeef ons”, klonk het tijdens de eerste klimaatdienst, de zogenaamde klimaatviering, die werd gehouden voorafgaand aan een protest van Extinction Rebellion op 9 september jongstleden. Er werden liederen gezongen rondom klimaatgerechtigheid en dominee Jeroen Sytsma deelde een boodschap.
“Welke politicus durft het meest van mij te vragen?”
Hij stelde onder meer dat we politici met lef nodig hadden zoals Jozef uit de Bijbel en introduceerde een nieuwe kieswijzer voor mensen, namelijk: welke politicus durft het meest van mij te vragen? Eerder gaf hij al aan dat er wat klimaat betreft sprake is van dreiging en dat we als christenen niet langer onze kop in het zand kunnen steken.
Op de barricade
Liefde voor God en naasten wordt steeds als belangrijkste redenen genoemd voor christelijk klimaatactivisme. Zo merkte ook de christelijke klimaatwetenschapper Katharine Hayhoe op: “Als je de Bijbel serieus neemt, sta je op de barricades voor klimaatactie.” Tijdens de laatste klimaattop van de Verenigde Naties in Egypte werd er op de berg Sinaï een profetische oproep gedaan tot klimaatrechtvaardigheid en klimaatbekering vanuit religieuze leiders van allerlei religies. De locatie was geen toeval, want er werden tien nieuwe geboden, oftewel principes voor klimaatbekering uitgevaardigd, en de organisator hield net als Mozes twee stenen tafelen omhoog. Dit alles moest bijdragen aan bekering van gelovigen wereldwijd.
“De wetenschap zegt dat het een echt probleem is. Dat ontkennen betekent dat je daar niks aan wil doen. Dan voel je je een slecht mens.”
Klimaatactivisme lijkt zo langzamerhand steeds meer een religie te worden met zonde, deugdzaamheid, schuld en schaamte en redding door bekering en activisme hoog in het vaandel. Soms vertoont de klimaatreligie zelfs trekjes van een sekte. Groot is de verontwaardiging wanneer iemand vraagtekens durft te zetten bij de informatie rondom klimaat en de effectiviteit van klimaatbeleid. Katharine Hayhoe noemde argumenten dat klimaatverandering van alle tijden is en dat de mens daar niet zoveel aan kan doen “zombieargumenten”. Want, zo zegt ze: “De wetenschap zegt dat het een echt probleem is dat iedereen treft, en de armste en meest kwetsbare mensen het zwaarst. Dat ontkennen betekent dat je daar niks aan wil doen. Dan voel je je een slecht mens.”
Angstporno
Dreiging. Angst. Alarmisme. Die sentimenten voeren de boventoon in de communicatie rondom klimaat. En als het aan activisten en verschillende dominees lag, vonden deze ook de weg naar de preekstoel. Maar wordt er niet al genoeg angst en bezorgdheid gepreekt om ons heen? 1 op de 5 jongeren geeft aan somber te zijn vanwege het klimaat. Een kwart van hen wil om die reden ook geen kinderen. Dit komt ook voor bij volwassen die vanwege het klimaat bewust kinderloos blijven. Er zijn zelfs abortussen omwille van het klimaat gegpleegd. In een eerder artikel gaf theoloog Hans Maat aan dat er sprake is van een kwalijke angstcampagne. We worden dagelijks bestookt met angstporno. Maar juist door angst ontbreekt het aan doeltreffende actie en echte oplossingen, zo stellen verschillende wetenschappers. Oplossingen zijn echter niet nodig om in actie te komen, vinden veel activisten waaronder ook van ’t Einde. Zij zegt: “Als er brand is ga ik niet eerst een blusplan maken, maar ik zal wel het brandalarm af laten gaan.”
Is paniek wel op zijn plaats? Anders dan veel berichtgeving doet denken, is er geen wetenschappelijke consensus over klimaatverandering en de modellen die gebruikt worden om die te voorspellen. Evenmin over modellen die gebruikt worden om bijvoorbeeld stikstof te meten. Er zijn wetenschappers die een tegengeluid laten horen en die ook laten zien dat wat we doen niet werkt maar enkel leidt tot enorme geldverkwisting en grotere armoede in armere landen. Heeft bezorgdheid kweken vanaf de kansel nut wanneer er geen echte oplossingen zijn?
“De primaire missie van de kerken is de verkondiging van het heilig evangelie.”
Maar nog belangrijker is de vraag: moet de kerk de politieke arena betreden? Is onze missie als kerk dezelfde als die van klimaatactivisten? Wordt de kerk door een activistische houding aan te nemen niet simpelweg voor het karretje gespannen van organisaties als de Verenigde Naties en aanverwante non-profits? Politicoloog Cor Verkade zegt hierover in een interview met Trouw: “De primaire missie van de kerken is de verkondiging van het heilig evangelie. Kerkleden kunnen via politieke partijen, verenigingen en actiegroepen zich druk maken over alles wat zij belangrijk vinden. De kerk zelf dient zich te focussen op haar primaire taak.”
“Mensen bij Jezus brengen is belangrijker dan wat voor soort activisme dan ook.”
Evangelie centraal
Hans Maat is een soortgelijke mening toegedaan. In het tv-programma Uitgelicht! werd hij samen met activiste Rozemarijn geïnterviewd over het thema klimaat en de kerk. Hij beschouwt het veranderende klimaat en de rampen die mogelijk staan te gebeuren als onderdeel van de ‘weeën’ die Jezus voorspelde en die naarmate Zijn wederkomst nadert steeds heftiger worden. En mensen bij Jezus brengen is volgens hem belangrijker dan wat voor soort activisme dan ook. “Als ik bijvoorbeeld iets in een voedselbank zou doen, dan zou ik nog denken, hé, hoe kan ik deze persoon bij Christus brengen?”
Het geestelijke leven, het kennen van God, gaat voor het leven hier op aarde en op het brengen van gerechtigheid, hoe belangrijk ook. Wanneer we de focus op redding door wedergeboorte en vernieuwing door de Heilige Geest – en de daaruit voortvloeiende, positieve effecten op de wereld om ons heen – verliezen, verliezen we als kerk onze kracht en belangrijkste boodschap.
Mogen we ons geloof dan gebruiken om achterover te leunen en niets te doen? In een uitgebreider artikel over dit onderwerp wordt dieper ingegaan op klimaatactivisme en waarom dit niet tot de missie van de kerk behoort. Ook wordt hierin aandacht besteed aan wat onze opstelling als christenen dan wel zou moeten zijn. Lees het volledige artikel hier: https://revive.nl/verdiepend-artikel-klimaatactivisme-in-de-kerk/
Meer weten? Kijk op:
https://www.trouw.nl/religie-filosofie/klimaatactivisme-als-religie-dit-zijn-de-voors-en-tegens~ba5e5031/
https://fd.nl/weekend/1359532/geen-reden-voor-klimaatpaniek-stop-met-ineffectief-klimaatbeleid
Of bekijk het gesprek tussen Rozemarijn van ‘t Einde en Hans Maat hier: